Sunday, December 12, 2010

अंब्या रूकु

वरडीक जावनु बम्मुणा मगलॆन ट्रान्‍सफर मेळॆले सिट्‍टींतु रबूनु पूरो जालें.  बप्पाकयि सिट्‍टींतु तं काम आशिले.  वर्षाक ऎक फंता व्हॊड वेकॆषनाक दॊन महिनॆक अब्बॊथयिं वोचूनु रबप आसा.  अम्मम्मा इष्ट अशिले खाण कॊरनु दितलि.  थंगाचे सेजारचिं चेरडूंव सग मॆळनु निपूनु खॆळु, धावुं, उडुक्‍किमारप आदि खॆळु सग खॆळनूयि, गींत मणप, कणियो संगप, अन्ताक्षरि मणप आदि सग कॊरनूयि दीस गेलॆले कोळना.  रुक्‍काचॆरि विंदुळो घालनु झूं काडप अवंका चांग प्रीति अशिलें कयिरें तं. 

तवळि तं अंबो, पॊणॊसु सग पिकुचो वॆळु. रोस्सु पिवंचो अंबो आसा, पेसूनु खवंचो अंबो आसा. खल्‍लाक पोडचो सोवदु अयकिलॆरि धावनु वोचून काणु चिरडूनु ऎकु मॊवु कॊरनु चों‍चीक ऎकु सॊसु घालनु रोस्सु वोड्‍डूनु पिल्लॆरि कसलि रूचि किं? म्हॊवु सरि गोड असतॊलो तो रोस्सु.  तॆं सग विसरूक जायना. 

सिट्‍टींतुले फ्लाट्‍टांतु थकून गावांतूले घरकडे अयिलॆरि चेरडुवांक पाक दवरतनि.  सान चेरडूंव करट्‍टॆंतु वल्लि रॆंव भॊरनु दम्मूनु जगलॆरि उंति घालनु रॆवॆंचो अप्पो करतनि.  मड्‍डॆचो बोण्डो काणु तॆरु करतनि.  पकुळॆचो गॆन्द, दिव्‍वोडु सग कोरनु खेळतनि. तॆ दीस मिगॆले उडगसांतु मात्र तं आसा.  माका ते दीस विसरूक जवना.  रिट्‍टयर जायना फडॆन पुणॆय गावांतु वोचून रबूका म्हळॆलि आशा मनांतु पळॆलि आसा.  गावांतु गेलॆरि अंबो पेसून खतनि, अंबॆ हुम्मण कॊरनु खतनि, गोड अंबट कॊरनु खतनि, पोणसा पतळि, गॊरो तळॊलो सग आशा भरीत खतनि. अम्मम्माक खूब काम.  जलॆरीय नतुरांक कॊरनु खावोवंचाक अम्मुम्माक व्हॊडि प्रीति तं.  खॆळनूयि खावनूयि पूरो जवंचे फूडॆचि वेकॆषन सरतने.  बप्पा यॆवनु अवंका वोरतॊलो.  मिगॆले जीविताक सूख संतॊष म्हेळॆले मूल कारण तॆ वेकॆषन कालाचो ऎकु संभवु तं.

माका १२ वरष प्राय. गावांतु वचानीक लगिचे घरकडे नवींचि मनीष भाडॆक रबतायि म्हॊणु अयकीलें.  दॊन दीस तं जल्याय तन्‍नि रबूक यॆवनु.  ऎक बांक मानॆजर, बायिल, दोग जाण चेरडूंव. तॆ कालाक १२ वर्ष जलॆरि चेल्लीयो वड्‍डुक आरांबीलें म्हॊणु तं आबु अम्मुम्मा अनीक सगटालॊयि विश्वास.  पेल्ले घरकडचे चेलेयाक १५ वर्ष आसा.  चेलियॆक ८ वर्षयिं असतनि.  सिट्‍टींतु वड्‍डले अवंका यॆं कायिं कळना.  तंकायिं आम्मि खॆळूक अपयलिं.  अम्मुम्मान संगलें "तूं आतां व्होडि जता नवॆं, चेल्लॆ चेरडुवांचे खंचींतु वोचून खेळचें कायिं चांग नयि".  हांवे "हूं" म्हळे. 

तॆ दिसा अंबे रुका पंदाक बेसून हांवे गवंचे चेरडुवांक नवॊचि ऎक खॆळु शिकयितालिं.  गवंचे चेरडुवांक नवॊ खॆळु शिकूक तान आशिलि.  तवळि लगीचे घरकडचे चेलॊय लगि अयलो.  संजॆचो वॆळु.  भसभसीचि वारें येता.  ऎकु सुक्‍को पल्‍लो यॆवनु तॆ चेलेयाले मत्‍तॆरि पोळो.  वारॆन एद्‍दे ’पल्लॆ पिट्‍टो’ ताजे दॊळॆंतूयि पोळो.  तॊ रबून दॊळो घष्‍टीता दिकून हांव लग्गि गेलि.  तगॆले दॊळॆंतु ऎक फुंकून दिलें.  कॊयिरु गेलो.  आबु थंगा रबून चोयितालो हांव नॆण. कोपान तंबीडो जावुनु आबु अयिलो.  ताणे मत्‍तें बवगॆयिलें, हांवे दॊळॆंतु फू मरलें.  अब्बॊक इत्‍ति दिसले म्हॊणु माका तवळि कळॆना. 

अब्बॊन तॆ चेलेयाक कोपून धवंडायिलो.  तॊ घरकडे गेलो.  मगीरि हांव ताका दिकलॊना.  बपान यॆवनु माका घरकडे वेल्लि.  मगीरि वेकॆषनाक हांव गावांतु रबूक गेलॆना.  मगीरि अयकीलें, तीं तॆ घरकडे थकून दॊनि दीस भितॆरि गेलिं म्हॊणु.  मिगॆले मन दुकने.  मिजे खतीरि नवॆं  तन्‍नि घर परतलिं?  तॆ चेलेयालें नांव सरि माका कळना.  दॊन अंबो ताका मेळॆरि ऎकु तॊ माका दितॊलो.  दॊन तीन फंता ताणे माका दिलॊलो आसा.  इतॆयिं रसपति उलॆयतॊलो.  बल्लावपण कायिं हांवे दिकिलॆना. 

मगीरि वेकॆषनावॆळार ड्रायिंग, पेयिंटिंग सग शिकोवंचे क्लासाक वतानि.  एक वर्षा टेड्‍डिबेयर कॊरूक शिकलि. अनियॆक वर्षा शिवणि शिकलि. तशि एकॆक वर्ष नवीं नवींचि कयिरिं शिकूक मन लगलें.  तशि धा वर्ष गेलिं.  मिगॆले पॊस्ट ग्राडुवॆषनयि जालें. 

बप्पान माका सोयरीक चोवंचाक आरांबीलें. जातक चॊवनु एकयि पॊणु ऎना.  वर्ष ऎक गेलें.  अम्माकयि बप्पाकयि मनांतु विचारु. मलघडे भावाक काम जालो.  अनीक मिगॆलि वरडीक लगॆन जलॆरि तं अम्मा-बप्पाक समाधान.  भयणीक वरडीक जावनतिलें वरडीक कोरना म्हॊणु मनांतु घांटि घालनु बेसलो तं भावु.  तीवयि लगिचे शिवपारवति देवळांतु वोचून सॊमारा दीसा पायिं पडतालि.  ऎक चेलेयाले मन तिजे खतीरि दुकलें आसा.  मन जाण जावनु नयि.  तगॆलो शापुबिवॆ दॆवा माका सोयरीक कायिं सम जायना?  कामाक तिका सॊडूक बप्पाक मन ना.

ऎक दीसा बप्पालो ऎकु मित्र घरकडे अयलो.  ताणे उलोवंचे भरशि संगीलें.  ताणे वोळकुचो ऎकु चेल्लो, सॊफ्‍टवेयर इन्‍जिनियर.  ऎक मल्‍टि-नाषणल कंपनींतु काम करता.  तॊ दॊन वरषांचे प्रॊजेक्टाक जावनु अमॆरिकॆक गेलॊलो. येतले महिनॆंतु पोरतूनु येता. अयिलॆरि लगीचि ऎक वरडीक कॊरनु सॊडका म्हॊणु तगॆलो बप्पा संगतालो.  बप्पा बंगळूराक घर कॊरनु रबता.  "ऎक वोचूनु चॊयि.  थॊगडवॆळारि ओवसुयात". 

बप्पा लगीचि थंगा गेलो.  जातक परतीलें.  मिगॆले फॊट्‍टॊय तंका दिलें.  धा दीस वचानीक तंगॆले बरप अयलें. जातक पॊणु येता.  चेलियॆलें फॊट्‍टॊय तंका इष्ट जालें.  चेल्यान अयिलॆले हेरदूस अम्मि पेल्‍तांतु येतायि.  चेलॆनयि, चेलियॆनयि एलता-पेलतांतु दिकून चांग म्हॊणु संगिलॆरि मुखारि वोचुं. 

बप्पा मन ऎक लॊवु जालें.  ‘धा’ वर्ष ऊणे जल्यावरीचि अम्मा धावनु भोवंत.  तन्‍नि संगिल्लो दीसु एता तशीचि, तिका मनांतु ‘धा पांच’ जवंचाक आरांबीलें.  संतुष्ट आशिले अम्मा-बप्पाक दुशॆर मन दुकूनिये दॆवा, बप्पा कामाक पेट्‍टॆयिता जलॆरि पुणॆय मनांतु उतुलॊचि कष्ट दिसुना आशिलें. मन दुकूनु ती पायिंपळि.  तन्‍नि संगिलो दीसु अयलो.  अम्मान सत्‍काराक ऊणावु कायिं ऎवनतिले लेकान खाण सग केलें.  घर पुड्‍डि सग पुसूनु मिनमिनॆता.  तीणे आठॆयलें.  मना पुड्‍डि सग वोचूनु फूट जलें जलॆर चांग अशिलें.  संगिले दीसा तीं अयलिं.  अम्माय बप्पाय पुतूयि मात्र तं अशिलिं.  तंका अवंगॆले घर, मनीष सग इष्ट जलि म्हॊणु तंगॆले तोण्डारि दिकिलि तृप्ति दिकून माका दिसलें. अम्मान खाणा पॊळॆरु वेल्ले मगलॆन, कापीचे ट्रॆ घॆवनु हांवयिं गेलिं.  चेल्लो माका दिकून तॊण्डारि थकून दॊळे काणा म्हॊणु माका दिसलें.  माका पेलतांतु चोवंचाकचि जायना.  तगॆले अम्मा-बप्पान निवंगिलॆक हसून समाधान संगून हांव भित्‍तॆरि गेलिं. 

अम्मा मिजेलगि यॆवनु "चेल्याक तुजेलगि उलॊवंका खयिं, लगीचे कूडांतु वच" म्हॊणु संगीलें. हांव भय्यानयि लज्जॆनयि तॆ कूडांतु गेलिं.  बप्पालें कूड तं तॆं. तंतु ऎक मॆज़ॆयिं दॊनि कदलयिं आसाय.  एक कदलारि तॊ बेसला, अनियेक कदलारि हांवयि बेसलिं. 

ताणे निवंगीलें "माका वळकीलिवॆ"?  हांव मत्‍तें उबारुं ताजे तोंडारि चोयिलिं, दिकलॆवरीचि दिसता. खंतयिं? हांव तशि रबिलिं दिकून ताणे हसून निवंगीलें.  "धा बारा वर्ष फूडे, मिगॆले दॊळॆंतूलो कॊयिरु फुंकूनु पेलॆं घलॆले खतीर अम्मि दोगानीय तुगॆले अब्बॊले सॊवे घेतले उडगासु आसावॆ?  तीं कयिरिं हांव आतां मिगॆले अम्मा-बप्पालग्गि संगिलॆना.  अवंगॆले भाग्याक मिगॆले भयणि लग्गि ना अशिलि.  बप्पाले मित्रान बप्पाले ऒफीसाचॆय मिगॆले स्कूळाचॆय लग्गि जावनु चांग ऎक घर काणु दिलें.  बप्पाक तॆं चांग म्हॊणु दिसलें दिकून, दॊनि दीस भितॆरि अम्मि घर परतीलें". 

"अब्बॊन माका सोवंचानीक, तुजे खतीरि तं हांव सॊवे घेता म्हळॆले विचारान रबिले तुगॆले तॊंड आतायं मिजे मनांतु आसा.  अम्मि लगीचि गेलिं दिकून मिगॆले बप्पाले नांव सरि तुगॆले अब्बॊथंचाक कळना.  अम्मि तेद्‍दूस मनांतु स्वप्नांतु आठॊवनतिले कयिरॆक सॊवे घेतले.  दॆवान अवंका एकडे कॊरका म्हॊणु आठॆयिलॆलें असतने.  चोवंको.  तुका इत्‍तिकीं दिसता"? 

"माका आतां परॆन हांव जावनु एकलॆक सॊवे घालॆयिलॆ म्हळॆले ऎक खंकूडि मनांतु अशिलि. आतां मन फूट जलें.  माका ऎक आशा आसा.  हांव तॆ उपरांत तॆ गावांतु गेलॆना.  वरडीक जावनु जतॆरि अवंका ऎक अब्बॊथयिं वोचुका.  अंबॆ कालाक गेल्लॆ पूरो.  अब्बॊक आतां कायिं जायना.  तॆ अंबॆ पंदाक वोचून ऎक वारें घॆवनु वारॆंतु खल्लाक पोळॊलो अंबो काणु रोस्सु वोड्‍डून पीवंका".  ताका हासु अयलो. 

ताणे संगीलें, "दॊळॆंतु कॊयिरु पळ्‍ळॆर फुंकूनु दीवंका.  कॊणे सोवन्‍ना नवॆं. अब्बॊलग्गि हांव कॊण म्हॊणु संगूनीयें.  अवंका मनांतु थकुनु वोचूनतिलें दोवरूक अशिलिं, अवंगॆलें जावनु दॆवान दिलॆलिं तीं निमिष वण्‍टे घालका नका".

अम्मि कूडांतु थकून भायिर अयलिं.  अवंगॆले तोंडारि थकून अवंगॆले मन तन्‍नि वचीलें.  वरडिकॆ दीसु चोयिलिं. वरडीक चन्द जावनु जालिं.  अम्मि अब्बॊले घरकडे गेलिं.  अब्बॊले पय्यांक अपॊणु पायिं पळिं.  अम्मुम्मान नतुवांकयि नत्‍तीकयि वाडूक स्वादिष्ट विभव केलॆलें.  खाण, जेवण, परमांतु भॊवंप सग जलें.  अंबॆ पंदाकयि गेलिं.  दॊनि-चारि अंबॆयि म्हेळे.  आबु बड्‍डियॆ बळारि चोवंकूनु अंबॆ पंदाकयि पवलो. अब्बॊन संगीलें "यॆ वर्षा अंबो भॊरनु धरलॊलो आसा.  धा वर्षीं यॆ वर्षा तं उतुलॊचि अंबो जल्ला".  मिग्गॆलॆयि बम्मुणालॆयि दॊळे ऎक उलॆयले.  आबु संगताचि आसा.  सेजाराचि चेरडूंव केदनायि हंगाचि तं असतनि.  अम्मि अब्बॊ मगलॆन घरांतु गेलिं.  अवंका लगीचि उळदूनु बेसॊवनु अब्बॊन संगीलें "हांवे मिगॆले जाग सग्ग मिगॆले कालु जतॆरि कडचे लेकान, पुताकयि, धुवॆकयि, नतुरांकयि वण्‍टे घालनु दवरलें. यॆं परमयि घरयि मिगॆले नत्‍तीक तं हांवे दवरलयां.  उतूले वर्षीं कीं तूं अयलिया.  मिजान नज्ज दिकूनु तं वरडिकॆक हांव अयिलॊना". 

हांव कायिं उलॆयिलॆना. हसूनु अब्बॊले पाय पोरसून दिलें. 

आतां वर्ष उतूलिं जालिं?  आबु अनीक अम्मूम्मा अंका सॊणु गेलिं.  मिगॆले चेरडुवांकयि वरडीक जालि.  अनीक तॆं घर चांग कॊरनु रबुचे लेकान कॊरका.  थंगा वोचून रबुका. इतॆयिं वॊवनु कॊरयात.  पोरणो अंबॆ रूकु आतायिं थंगा आसा.  अम्मि वोचून रबिलॆरि वेकॆषनाक अवंगॆलिं नत्‍तुरयिं एतनि नवॆं.  वारॆंतु पोडचो अंबो काणु रोस्सु पितनि.

"कसले चिन्तॆरि आसा"? म्हॊण निवंगूनु बम्मूणु अयिलो.  तीणे तिगॆलि चिन्ता ताजेलगि संगीलि.  ताणे हसून संगीले, "अंबॆचो रोस्सु पिवंचे चांग, दॊळॆंतूलो कॊयरु फुंकूक वचाक नज्ज म्हॊणु तंचेलग्गि संगुका" म्हॊणु संगून तॊ हस्सीलो.  तीवयि तंतु एकडे जलि.                  

5 comments:

  1. 'Ambe rooku' means 'tree of ambi'
    or 'magoes, tree'

    to mean 'tree of mango' one has to write
    'ambya rooku'

    the lone word 'ambe' stands for plural of 'ambo'

    ReplyDelete
  2. "ambo" amboose jai. ye ambyak ambsaani une. godech assa. the dhakunu kaniche nahvanth the vaikth karuk jai. "Godech ambe" mohn javiath. "Ambe rooka" k mrithyacho arth assa. maranari ambeya rookache khando kathroche assa, sari ghaluk khathri. The arth nai mohnun sangapakei jai. Kaniyek nahv ghalthena jaithe vicharuk assa mhon apeksha.

    ReplyDelete
  3. Thank you Saratchandra mam for pointing out the mistake in the way the title is written. Have corrected to "ambya rooku".

    Will be more than happy to make corrections if any such mistakes are pointed out. As we are more comfortable with spoken konkani, converting it to written konkani is a struggle. Learning a lot while preparing the stories in devnagari script.

    Thank you very much.
    Anandi

    ReplyDelete
  4. Thank you konkanimam for the suggestion. My thought was that the incident near the mango tree was the main theme around which the story is developed. Hence thought of giving it this name. I will surely keep in mind your suggestions.

    Thanks
    Anandi

    ReplyDelete
  5. 'Ambya Rooku' is actually the short form of 'Ambya(cho) Rooku'
    If it were 'Ambadi'
    it would be 'Ambade(cho) Rooku'
    When a language is written in its own script, such spelling rules become important..

    Thank you..

    ReplyDelete