पुताल व्हरडिकॆ वॆस्त जाले उपरांत राम मम्माथयं लागी घरकडचे बयलान दिसपडतें येवंचाक आरांबीलें. "चेलि कशि मयें? तॆ वटराचो चेल्लीयो स्वल्प जूनि म्हॊण तं अयकूक पडता" एकलॆन निमगीलें.
मायिं: "तुंचे लागि कॊण सांगलें?"
"मिगॆले मम्माले घरालागि आशिले चेल्लॆन थांगा थाकून व्हरडीक केल्या".
दुशॆरि: "हांवय आयकलें आसा मयॆं".
मायिं: "आमि चांग जल्यार तीवय चांग जावन तं आसतलि".
तिसरि: "आमि फूडे जाणयलॆना इत्याक म्हॊण सांगूक नज्ज नवॆं, तॆं दिकुन सांगलें".
शिकवण ऊणे जल्यारीय पक्व मन तं मंयॆने.
चोवति: "सांगल्यार मनां जायना जल्यार भोगिनाफडॆन कळतने".
मंयॆन सांगलें. "मिगॆल घरकडे कॊण अयल्यारीय अमचे वरीचि तं आसतलि".
"अमका चॊवयां" वच्चे वॆळार आशि सांगूकय तीं विसरलॆनाय.
मंयॆले मनांत एक भीति आयलि. तीणे आठयलें ’हांवे तिका जावंका जालॆने स्वातंत्र्य दितनि. तांगॆले एकमळी भेतूक हांव वोचुना. तांका दिसलें तीं कॊरॊय. चांग जल्यार सागटांक चांग. पुतालो संतॊष तं माका व्हॊड. सुनॆन इति सांगल्यारीय हांव कायिं उलॊवन्ना’.
चेलियॆले घरकडेय तॆंचि तं चवंकताने. तिगॆले कॊळॆजांतूलिं मित्र सांगतचि आसतनि "अगॊ, परणो काळु नयं आतां. तुगॆल बामणाक तांगॆले वाटॆन वचाक तूंवे दीवनीयें. काम कोरचि चॆडुं जावन नयिं तूं थांगा वत्ता. तुगॆल बामणाक चांग काम आसा" आशि सग तीं तिजे कान खताय. ती कांय उलॆयलॆना.
तीणॆय आठॆयलें, ’मिगॆल व्हरडीक जावन लागीचि मिगॆले मालगडे भावाकय व्हरडीक कॊरन हाडतनि. मिगॆल अम्मा-बप्पाक तीणे कशि चोवंका म्हॊण आग्रह माका आसा जल्यार, तशीचि तं यॆ अम्मा-बप्पालागि हावयं कॊरका. मिगॆल कुडुंबाचि एकमळि तं माकाय व्हॊडि. मांयन इतॆंय सांगल्यार माकाय सम दिसतनेवॆं म्हॊण कळना. हांवे मयिंचे लागि एक काळें उतर उलोवन्ना. तॆं मिगॆल मनाक हांव शिकयता.
व्हरडीक जालि. तिका मुर्थमलि हळ्ळि, व्हरडीकॆक आयलॆलिं एदींचि बन्धुजन गेलॆना आशिलिं. अम्माक जवंचे उतूल उपदॆश दीवन तं गॆल्यांय. सुन्नॆकय कॊळनातिलें इतॆंचि सांगून दीवंका नवॆं.
सकाळींच उटावन वासरॆंत कायं ती गेलॆना. मांवु आंगडींतूय बामुण कामाकय दॆरु शिकूकय गेल्यार, मायीयं सुन्नय मात्र तं आसतनि. मागिर तं तांगॆलें नाण, खाण, सग चवंकतने. अयदन घसूक अनीक कॊयर काडूक एक चॆडुं आसा. फतरीर धड्डावन उंबॊळना फडॆन वस्त्र पिंजता. तॆ खातिर मांयन वस्त्र कायं तिजॆलागि दीवप ना.
सून, तिगॆलय बामुणालय वस्त्र उंबुळूक घॆवन गेलि. मयंचे मनांत दिसलें ’सुनॆन आयल्यार सग कयर्यांतूंय सहाय आसतॊलो म्होण लेकिल्लें व्यर्थ’.
सुन्नेले मनांत दिसलें ’मिगॆलंय बामुणालंय मात्र घॆवन गेलॆलें, मायंक सम जालॆना म्हॊण दिसता. हांवे आतां सागटांलय घॆवन गेल्यार, तॆं मिजे जीवार येतने, चॊवयां’. सकाळि न्हाण जावन सून वासरॆंत गेल्लि. एक वटॆंत खाण कळ्ळें, खवंचाकय आरांबीलें.
’ती दोन वटेंत खाण काण एक माकाय दितलि म्हॊण हांव आशॆलि’ उलॊवनातिलें मांयनय वटॆंत खाण काण खवंचाक आरांबीलें. ’अगॊ तूं उतुलि जूनिवॆ’ म्हॊण मनांत लेकून मायिं तिका चॊवन हासिलि. "तुका कायिं वाडकावॆ?" मांयन निमगीलें.
सुन्नॆक तॆं चांग म्हॊण दिसलॆना. ’हॊ चांगि म्होण माका दिसोवंचाक जायत तशि निमगीता’. खाण जालें. ती तिगॆले कूडांत वोचुन ’वीकिलि’ वाचूक लागलि. इतॆंय कॊरूक आसावॆ म्हॊण सरि निमगिलॆना.
’सनपण नवें, मन पक्व जाता तशीचि ती चांग जातलि. सेजारयांक संतॊष दीवंका नाका. ती नातिले वॆळार हांव केल्लॆनावें? बामणान आयल्यार ती ताजे लगीचि तं आसतलि. तांगॆले एकमळींत फूटि घालूक हांव वोचुन्ना. आमि ताजे करॆन हाताक धॊरन तिका घरांत चडयलॆलि, दोगानीय कॊरन संतॊषान दीस काडूक तं. उतुलीचि उंचार गेल्यारीय दॆवुन खल्लाक यॆवंका. अनुभवांत ती शिकतलि’.
सेजारचॆंक कायं म्हॆळॆना. काम जावन वच्चे चेडुवांक धॊरन राबॊवन निमगितनि, चार दीस वचानीक तीं राम मम्माथयं पवलिं. "इति करता मयॆं?" मंयॆन आठयलें ’तुमगॆले दंद कांय मिजेलागि वॆचु ना’.
"जालेवॆं मयॆं काम सग? यॆवंका म्हॊण आठयताय, जायना".
"काम जालेंगॊ, आतां माका सहाय कॊरुक प्रॆमाय आसा नवॆं?"
"प्रॆमा खतंय गेलि मंयॆं?"
"तिका एक घडियॆक पड म्हॊण सांगून तिका हांवे पेटॆयल्या. अणि संजॆचे काम आसानवॆं".
"कशि मंयॆं सून"?
"माका दॆवान सोदून दिलॆलि बल्लाव जातलवॆ? धुवॆन चोवंचे वरीचि तं ती माका चोयता".
"दीस वत्ता-वत्ताचि कळतने मंयॆं".
"माका इति कॊळुक? मिगॆल धुवॆ पाशि सानि तं ती. यॆवन चार दीस तं जल्याय. माका ती धूव जावन तं दिसता".
"जल्यार आमि वताय मयॆं" तांका मनांत सवंकि जालॆना. कमलक्काक मनांत हास आयलो. सून दॊळे धंपून पळ्ळि जल्यारीय कान वकतें नवॆं.
सून भितॆर पॊण यॆं साग आयकतालि तं. ’मांयन मिजे पासून एक बल्लाव उत्तर सरी सांगलेना’. तिका मनांत दुख दिसलें. ’मिगॆलें आवश्य तांका असुचे पशि तांचे आवश्य माका आसा. अशि कर तशि कर म्हॊण सांगुन दिवंचि मिगॆल मित्रं, माका कांय सहाय करतनिवॆं? माका चेरडुंव जाल्यारीय तीं तं माका सहायाक आसतनि’.
पुताकय तिगेले मन चांग म्हॊण दिसलॆना आशिलें तं. ’मिगॆल अम्मा नवें, तिका चांग कॊरन कडतलि’. ताणॆय समाधान आठयलें.
दीस गेल्ले. ती अम्माल मॊगा सून जालि. अम्मा, तिकाय आतां अम्मा तं. अम्माक दिसलें. ’हांवे यॆक उत्तर सेजारयांलागि सांगले जल्यार, आजि मिगॆले मॊल वतने आशिलें. आतां मास धा जाले, मनांत खुशि आसा’.
तीणे मयंचेलागि वोचून भय्यान सांगलें "माका यॆ पावटि चड दीस वताय, इति म्हॊण कळना".
"तूं भीवंनाका धूवॆ?" मायन तिका पोटॊवन धरळि. "अमगॆले कुडुंबार एक चेरडुं जवंचाक वत्ता तं. मिगॆले घरकडे मिजे उपरांत मिजे स्थानार राबुका जल्लॆलि नवें तूं. आमका घॆवन भोवंचाक, खॆळोवंचाक एक चेरडुं जवंचा वत्ता" तीणे सुन्नॆक लागि कळ्ळि. तिगॆले निडळार एकि उम्मा दिल्लि. कमलक्का यॆ संतॊषा वंटॊ राम मम्माक दिवंचाक गेल्लि.
सुन्नॆन आठयलें ’मिगॆल मनांत दिसुचें हांवे व्होड्डान सांगलें जल्यार इति अनर्थ जातने आशिलें. दॆवान राकलि. यी खुशि माका मेळतलें आशिलवॆं?’
मायिं: "तुंचे लागि कॊण सांगलें?"
"मिगॆले मम्माले घरालागि आशिले चेल्लॆन थांगा थाकून व्हरडीक केल्या".
दुशॆरि: "हांवय आयकलें आसा मयॆं".
मायिं: "आमि चांग जल्यार तीवय चांग जावन तं आसतलि".
तिसरि: "आमि फूडे जाणयलॆना इत्याक म्हॊण सांगूक नज्ज नवॆं, तॆं दिकुन सांगलें".
शिकवण ऊणे जल्यारीय पक्व मन तं मंयॆने.
चोवति: "सांगल्यार मनां जायना जल्यार भोगिनाफडॆन कळतने".
मंयॆन सांगलें. "मिगॆल घरकडे कॊण अयल्यारीय अमचे वरीचि तं आसतलि".
"अमका चॊवयां" वच्चे वॆळार आशि सांगूकय तीं विसरलॆनाय.
मंयॆले मनांत एक भीति आयलि. तीणे आठयलें ’हांवे तिका जावंका जालॆने स्वातंत्र्य दितनि. तांगॆले एकमळी भेतूक हांव वोचुना. तांका दिसलें तीं कॊरॊय. चांग जल्यार सागटांक चांग. पुतालो संतॊष तं माका व्हॊड. सुनॆन इति सांगल्यारीय हांव कायिं उलॊवन्ना’.
चेलियॆले घरकडेय तॆंचि तं चवंकताने. तिगॆले कॊळॆजांतूलिं मित्र सांगतचि आसतनि "अगॊ, परणो काळु नयं आतां. तुगॆल बामणाक तांगॆले वाटॆन वचाक तूंवे दीवनीयें. काम कोरचि चॆडुं जावन नयिं तूं थांगा वत्ता. तुगॆल बामणाक चांग काम आसा" आशि सग तीं तिजे कान खताय. ती कांय उलॆयलॆना.
तीणॆय आठॆयलें, ’मिगॆल व्हरडीक जावन लागीचि मिगॆले मालगडे भावाकय व्हरडीक कॊरन हाडतनि. मिगॆल अम्मा-बप्पाक तीणे कशि चोवंका म्हॊण आग्रह माका आसा जल्यार, तशीचि तं यॆ अम्मा-बप्पालागि हावयं कॊरका. मिगॆल कुडुंबाचि एकमळि तं माकाय व्हॊडि. मांयन इतॆंय सांगल्यार माकाय सम दिसतनेवॆं म्हॊण कळना. हांवे मयिंचे लागि एक काळें उतर उलोवन्ना. तॆं मिगॆल मनाक हांव शिकयता.
व्हरडीक जालि. तिका मुर्थमलि हळ्ळि, व्हरडीकॆक आयलॆलिं एदींचि बन्धुजन गेलॆना आशिलिं. अम्माक जवंचे उतूल उपदॆश दीवन तं गॆल्यांय. सुन्नॆकय कॊळनातिलें इतॆंचि सांगून दीवंका नवॆं.
सकाळींच उटावन वासरॆंत कायं ती गेलॆना. मांवु आंगडींतूय बामुण कामाकय दॆरु शिकूकय गेल्यार, मायीयं सुन्नय मात्र तं आसतनि. मागिर तं तांगॆलें नाण, खाण, सग चवंकतने. अयदन घसूक अनीक कॊयर काडूक एक चॆडुं आसा. फतरीर धड्डावन उंबॊळना फडॆन वस्त्र पिंजता. तॆ खातिर मांयन वस्त्र कायं तिजॆलागि दीवप ना.
सून, तिगॆलय बामुणालय वस्त्र उंबुळूक घॆवन गेलि. मयंचे मनांत दिसलें ’सुनॆन आयल्यार सग कयर्यांतूंय सहाय आसतॊलो म्होण लेकिल्लें व्यर्थ’.
सुन्नेले मनांत दिसलें ’मिगॆलंय बामुणालंय मात्र घॆवन गेलॆलें, मायंक सम जालॆना म्हॊण दिसता. हांवे आतां सागटांलय घॆवन गेल्यार, तॆं मिजे जीवार येतने, चॊवयां’. सकाळि न्हाण जावन सून वासरॆंत गेल्लि. एक वटॆंत खाण कळ्ळें, खवंचाकय आरांबीलें.
’ती दोन वटेंत खाण काण एक माकाय दितलि म्हॊण हांव आशॆलि’ उलॊवनातिलें मांयनय वटॆंत खाण काण खवंचाक आरांबीलें. ’अगॊ तूं उतुलि जूनिवॆ’ म्हॊण मनांत लेकून मायिं तिका चॊवन हासिलि. "तुका कायिं वाडकावॆ?" मांयन निमगीलें.
सुन्नॆक तॆं चांग म्हॊण दिसलॆना. ’हॊ चांगि म्होण माका दिसोवंचाक जायत तशि निमगीता’. खाण जालें. ती तिगॆले कूडांत वोचुन ’वीकिलि’ वाचूक लागलि. इतॆंय कॊरूक आसावॆ म्हॊण सरि निमगिलॆना.
’सनपण नवें, मन पक्व जाता तशीचि ती चांग जातलि. सेजारयांक संतॊष दीवंका नाका. ती नातिले वॆळार हांव केल्लॆनावें? बामणान आयल्यार ती ताजे लगीचि तं आसतलि. तांगॆले एकमळींत फूटि घालूक हांव वोचुन्ना. आमि ताजे करॆन हाताक धॊरन तिका घरांत चडयलॆलि, दोगानीय कॊरन संतॊषान दीस काडूक तं. उतुलीचि उंचार गेल्यारीय दॆवुन खल्लाक यॆवंका. अनुभवांत ती शिकतलि’.
सेजारचॆंक कायं म्हॆळॆना. काम जावन वच्चे चेडुवांक धॊरन राबॊवन निमगितनि, चार दीस वचानीक तीं राम मम्माथयं पवलिं. "इति करता मयॆं?" मंयॆन आठयलें ’तुमगॆले दंद कांय मिजेलागि वॆचु ना’.
"जालेवॆं मयॆं काम सग? यॆवंका म्हॊण आठयताय, जायना".
"काम जालेंगॊ, आतां माका सहाय कॊरुक प्रॆमाय आसा नवॆं?"
"प्रॆमा खतंय गेलि मंयॆं?"
"तिका एक घडियॆक पड म्हॊण सांगून तिका हांवे पेटॆयल्या. अणि संजॆचे काम आसानवॆं".
"कशि मंयॆं सून"?
"माका दॆवान सोदून दिलॆलि बल्लाव जातलवॆ? धुवॆन चोवंचे वरीचि तं ती माका चोयता".
"दीस वत्ता-वत्ताचि कळतने मंयॆं".
"माका इति कॊळुक? मिगॆल धुवॆ पाशि सानि तं ती. यॆवन चार दीस तं जल्याय. माका ती धूव जावन तं दिसता".
"जल्यार आमि वताय मयॆं" तांका मनांत सवंकि जालॆना. कमलक्काक मनांत हास आयलो. सून दॊळे धंपून पळ्ळि जल्यारीय कान वकतें नवॆं.
सून भितॆर पॊण यॆं साग आयकतालि तं. ’मांयन मिजे पासून एक बल्लाव उत्तर सरी सांगलेना’. तिका मनांत दुख दिसलें. ’मिगॆलें आवश्य तांका असुचे पशि तांचे आवश्य माका आसा. अशि कर तशि कर म्हॊण सांगुन दिवंचि मिगॆल मित्रं, माका कांय सहाय करतनिवॆं? माका चेरडुंव जाल्यारीय तीं तं माका सहायाक आसतनि’.
पुताकय तिगेले मन चांग म्हॊण दिसलॆना आशिलें तं. ’मिगॆल अम्मा नवें, तिका चांग कॊरन कडतलि’. ताणॆय समाधान आठयलें.
दीस गेल्ले. ती अम्माल मॊगा सून जालि. अम्मा, तिकाय आतां अम्मा तं. अम्माक दिसलें. ’हांवे यॆक उत्तर सेजारयांलागि सांगले जल्यार, आजि मिगॆले मॊल वतने आशिलें. आतां मास धा जाले, मनांत खुशि आसा’.
तीणे मयंचेलागि वोचून भय्यान सांगलें "माका यॆ पावटि चड दीस वताय, इति म्हॊण कळना".
"तूं भीवंनाका धूवॆ?" मायन तिका पोटॊवन धरळि. "अमगॆले कुडुंबार एक चेरडुं जवंचाक वत्ता तं. मिगॆले घरकडे मिजे उपरांत मिजे स्थानार राबुका जल्लॆलि नवें तूं. आमका घॆवन भोवंचाक, खॆळोवंचाक एक चेरडुं जवंचा वत्ता" तीणे सुन्नॆक लागि कळ्ळि. तिगॆले निडळार एकि उम्मा दिल्लि. कमलक्का यॆ संतॊषा वंटॊ राम मम्माक दिवंचाक गेल्लि.
सुन्नॆन आठयलें ’मिगॆल मनांत दिसुचें हांवे व्होड्डान सांगलें जल्यार इति अनर्थ जातने आशिलें. दॆवान राकलि. यी खुशि माका मेळतलें आशिलवॆं?’
No comments:
Post a Comment