एक व्हॊड घर काणघॆवनु रबुका म्हॊणु किणिमम्माक सान थकून आशिलो मॊह तं. पूतु व्हरडीक जावनु भायिर गावांतु तं आसा. पुताक अमॆरिकॆंतु काम. धूव बमुणालग्गि डलहीक आसा. तवळि थकून एक आशा, परमा घर जल्यार इतॆयिं वॊव्यात नवॆं. चेरडुवांक अम्मि कायिं दीवंका नाका, तानि कायिं पेटॊवनु दीवपयि ना.
मिगॆले वण्ट्याचो जागॊय बयिलॆले वण्ट्याचो जागॊय विकिलॆर, अनीक हथांतु आशिले दुड्डयि कळ्यारि ऎकु बंगळो घॆवयात. किणिमम्मान आठॆयलें. गांव जल्यारि सुविधा थॊडॆ ऊणे असता. व्हॊड सिट्टींतु जल्यार गोन्दॊळूयि पोल्यूषनयि जावनु घुसमूट तं असतॊलो. तॆं दिकून सान टौणांतु रॊडाचे लगीचि एक बंगळो कॊरॊवंका.
तॆ टौणांतु किणि मम्मान एक दल्लाळीक सोदून ताकाय घॆवनु जागो चोवंचाक गेलो. चोवंचे भर्शि ताणे एक चांग बंगळो दिकीलो. बंगळॆचि नवसाणि गेलॆना. मस्त घरांचे मध्यॆ मत्तें उबारनु रबील्या एक बंगळो. लगीचे घरच्यानि संगीलें. फॊरिनाक काम कोरचे दॊगजाण पुत्तानि भारि दाम खर्च कॊरनु केलॊलो बंगळो. अम्मा-बप्पा थॊडॆ काळ थंगा रबीलि. आतां तंका वॊरनु वृद्धाश्रमांतु सोळ्यांय. चेरडूंव तॆ घर विकून दुड्ड कॊरूक वत्ताय तं. तंका पोरतून येवंचाक मन ना. तंका व्होग्गि विकुका म्हॊणु आसा दिकून ऊणे दुड्डुवांक मॆळयात.
किणिमम्माक दिसलें, ’वारें अशिले वॆळारि तं पॊल धॊरयात’ म्हणताय. काणघेवंचे चांग. आतां कामगारांक पगार इतें? लागि रबून कोरॊवंचे कष्ट वेगळे. सिमेंट, पत्थॊरु सग दिस-दिसाचे मॊल चढता. तांचे मक्शि भॊवनु पूरो जतने. यॆं सग चोयल्यार यॆंचि घर घॆवनु मनांतु प्रीति आशिले पेयिंट मरल्यारि घर नवॆं जतलें. किणिमम्माक मनांतु सोंतॊष जालो.
तवळीचि दल्लाळ्याक उळदूनु मुखार वॊरूक सांगलें. बस-स्टॊप लागी आसा; षॊपिंग कॊंप्लेक्स लागी आसा; कार घालूक षेड आसा; चार तंतूय बळवंत पागारु, व्हॊड गॆयिट, अनीक चन्द आशिले गारडन सग आसा. गारडनांतु नतिलें फूल ना. फल वृक्ष सग आसा. घराक मॊल नंतना एदॆचि दुड्ड लगॆन दिल्यार फरणीचरयि मेळतने. लगीचे घरकडे थकून चावि काणघॆवनु घरांतु सग्ग भॊवनु चोयलो. मळियॆवॆले कूडंयि चोयिलो. लॊट्टरि मरलॆवरि दिसलें किणिमम्माक.
चार मास भितॆर किणिमम्मान घर हथांतु कळें. चांग दीस चॊवनु किणिमम्मूयि बयलय थंगा यॆवनु रबीलिं. चेरडुवांनि नतुरांकयि घॆवनु छुट्टी वॆळार यॆवनु रबूं म्हॊणु सांगलें. येतलिंवॆ म्हॊणु कळना.
व्हॊड बंगळो काणुघेतले उपरांत, किणिमम्माले मत्तॆक जडाणि दवरलॆलें आसा. अवंगॆले बन्धुबान्धवांतु भर्शि कॊणाक आसा उतलॆंचि व्हॊड घर? दामु ऊणे अशिले मित्रांचे लग्गि ताणे आतां उलवप ना. दिकिले भिखारियांचे लग्गि सग उलोवंचाक तॊ कॊण? स्टाटस चोवंकानकवॆ?
किणिमम्मालि आतंचि ‘मत्तॆं दुक्कि’ इत्ति म्हळ्यार लगिचे परमांतु एक सनचि घर आसा. गायंक वडॊवनूय, पापड कॊरनूय, पुत्तान सन-सनचि काम कॊरनु हडचे दुड्डुवानीय तं तिं दीस कडताय. यॆ बंग्लॆचि चन्दाय तॆ घरान करतन वता. तॆं लगॆन हथांतु कॊरका. म्हळ्यार थंगा थकून वचाक तंका मन ना. तंगॆले पूर्विकानि दिलॊलो तो सनूचि जागो तंका मोगाचे तं.
घरा मक्शि गेल्यार शॆण एक्कडे कॊरनु घलॆलि घाणि येतलि. फल्ले-फल्लॆरि धारॆक वॆळु जल्यार गय अनीक वसूर हंबॆतनि, तॆं सग्ग किणि मम्माले निद्दॆक विघ्न. तन्नि पेळतांतु चॊवप सरि ना.
दॊन महिने गेले. किणि मामु धूवॆले घरकडे गेलो. डल्हीक, १५ दीस रबूक. यॆवु भितॆर घरकडे रबुचे लेकान एक बयिल-मनषीक थंगा रबॆयलि. दामु भॊरनु हथांतु आसा, मगीरि इति जाय? किणि मम्माले बयिलॆन सांगले तशीचि काम कॊरूक अयिलॆल्यानि अयकुका म्हळॆर जतनेवॆ? दामु मेळचे खतीर तं तीं कामाक येताय. सोवलॆर अयकुचिवॆं आतां काम कोरचिं? किणि मम्माले बयलॆक इतॆयं कोरचे पशि कॊरॊवंचाक तं कळता. काम सम जायना म्हॊणु दॊन दीस संगचानिक तीणे संगलें "अम्मीयि मनीष तं, पोटापोडीक येताय, हड्ड मॊडशि काम कॊरनु पगारु काणघेतायि. अंगा नयि वेगळकडे काम केल्यारीय अंका दुड्ड मेळतले" म्हॊणु संगूनु ती गेलि.
एकलि यॆवनु भरचो कामु कॊरनु वतलि. भितॆरि रबूक हळॆलि काम सॊणु गेलि. अनीक इति करप? तिका दिसलें. पेल्ले घरकडचे चेलियॆक उळदून चोयिल्यार इतें? तीणे लग्गी घरकडे वोचूनु तिका उळदीलि. "अगॊ, हंगा मामु ना, कामाक रबॆयलॆलि बयिलमनीषि गेलि, हांव हंगा कॊणाक वळकना. माका एक सहाय करशिवॆ"?
"हांव अम्मालगि निवंगूनु संगन मयॆं" तीणे संगिलें. तिगॆले अम्मान संमती दिलि.
ती थंगा गेलि. घर पुसून दिलें. "हांव वता मयॆं, मयॆंक एकलॆक नवॆ खावंका, हांव चायायि खाणयि घरकडे थाकून हाणु दीन". तीणे इडलि, सांबारु अनीक चाय सग हाणु दिलें. मयॆंन सुवादान खेलें. "हांव वता मयें" म्हॊणु संगून ती घरकडे गेलि. "धा दिसांक नवे मयें, हांव मिजान जवंचो सहाय सग करीन. मयॆंक एकलीचि पॊडूक भय आसा जल्यार हांव, अम्मा कोणॆयं यॆवुं". मगीरि किणि मम्माले बयलॆक तिजेलगीचि निंदा दिसलि. स्वार्थांतु मद्दे वड्डले तिका असॊलो अनुभवु प्रथम जावनु तं. वेगळॆक सहाय कॊरनु मनांतु संतॊष पवंचि मनीषं. एक खोल्लो शॆळ उद्दाक सरि ती हंगा पिलॆना. हेरदूसा किणिमम्माले बयिलॆक तापु अयलो. उटवंचाक सरि जायना. सकाळ जवंचानीक एक चांग दुद्दाचि चाय घॆवनु पवलि. कवड कळॆले किणि मम्माले बयलॆक चॊवनु तीणे निवंगीलें.
"इति जले मयॆं"? "मत्तॆंतु दुकता गॊ", तीणे तिगॆले घरकडे वोचून ऎक क्रॊसिन गूळि हाणु दिलि. तॆवंयि खावनु चाय पिलि. तीणे विक्स लावनु पोरसून दिलें. ‘मिगॆले धूवॆन सरि माका अशि केलॆना’, किणि मम्माले बयिलॆन मनांतु आठॆयलें.
धा घंटे जवंचानीक तीणे एक ऒट्टॊ उळदूनु मयॆंक हॊस्पिटलांतु वेलि. डॊक्टरा दाकॊवनु वोकदयि घॆवनु घरकडे हाणु निद्दायलि. तिगॆले वॆळारि अशिले परिचरणान मयॆंलो तापु गेलो. दुड्डयि दुड्डुवांचो व्होडकयॊय नंतन मयॆंन आतां तं मनिषपण दिकिल्या.
१५ दीस गेले. किणिमाम अयलो. किणिमम्माले बयलॆन तिगॆले अनुभव सांगले. किणिमम्माक तॆं इष्ट जालॆना.
"तुका वेगळे कॊण मेळॆनावे उळदूक? अनीक तन्नि केदनायि हंगा यॆवनु बाधा दितलिं. 'सूव खोंबूक जागो दिल्यार फरशूल चॊडोवंचि तं तीं’. तंका यॆ घरकडे चॊडोवंचे माका इष्ट ना". तॊ कोपान घूवनु चवंकीलो. वचे वॆळार बायिल मुरमुरॆता ताणे अयकीलें. ‘तंगॆले घरकडचे खाण हाणु माका खावॆयलें. हंगा थकून शॆळ उद्दाक सरि ती पिलॆना. अवंगॆले मनान नवें अम्मि सगटांकयि मेजिताय’.
५-६ महिने गेले. किणिमम्माक एक दिसा हर्दॆं दूकि अयलि. ड्रैवर जल्यार तगॆले गावांतु गेला. वेगळि वाट कायिं नतिलें तीणे पेल्ले घरकडचे रम्माक उळदीलो. तॊ धावनु अयलो. "इति मंयॆ"? तीणे खबर संगीले. "मयॆं, काराचि चावि दी" ताणे चावि काणघॆवनु कार भायिर काणु किणिमम्माक धॊरनु कारांतु वॊरनु बेसयलो. वीस मिनिट भितरि ताणे कार वॊरनु हॊस्पिटलाचे मुखार रबयलें. वग्गि हळ्ळो दिकून, विपत्ति कायिं ना म्हॊणु अयकिले उपरांत तं मयॆंक समाधान मेळ्यां. ऒपरॆषन जावंका जतने. मयॆंलगि नंबर काणघॆवनु रम्मान किणिमम्माले चेरडुवांकयि फॊण केलें. तंका आतां येवंचाक जवना दिकूनु मग्गीरि एक फंता यॆवुं म्हॊणु तन्नि हेरदूसाचि फॊण कॊरनु सांगलें. रामु, किणिमम्माक सूख जावनु घरकडे वचाक संगु भितॆरि, मयॆंक सहाय जावनु हॊस्पिटलांतूचि आशिलो.
बप्पाक सूख ना म्हॊणु अयिकूनु गावांतु येवंचाक चांग वॆळु चोवंचि चेरडूंव. घरकडे दीस काडूक काम कॊरनतिलें जवना जल्यारीय, कामाक सरि वोचूनतिलें तंका सहाय जावनु रबिले सेज्जार. परमांतु तंका चॊडोवंना म्हॊणु निश्चय कॊरनु बेसलो किणिमामु. आज तॊ चेल्लो ना अशिलो जल्यार हांव जवन्ना अशिलो. किणिमम्माक रम्माले तोण्डा चोवंचाक लज्जा दिसलि. दूर अशिले सोयरिकीं लग्गि अशिले वयरिकीं उपकाराक पवंतनि म्हळॆलि म्हण्णि किणिमम्माले मनांतु अयलि. सान घरा लग्गि आसा दिकूनु तं यॆं घर व्होळ्ळें जावनु दिसता. सनचि घरांतु तं रबतायि जल्यारीय तंचे मन व्हॊड.
पेल्ले घरकडचो रामु ना आशिलो जल्यारि, आतां बायिल इति करतलि आशिली? हाजे मुरथम हंगा रबिले मंतारे मनिषांकयि रामु जवंचो सहाय करतालो म्हॊणु गवंकार संगताय. अवंगॆले चेरडुवांकय घर दिकनाफडॆन विकून दुड्ड कॊरका म्हॊणूय, अवंका खयींचि वॊरनु घालका म्हॊणूय दिसुयात. एक आश्वासु इत्ति म्हळ्यारि, तंगॆलो एकु दुड्डु सरि घरारि घलॊना दिकून तंका चड कायिं कॊरूक जवना. पेल्ले घरकडचो रामु कशि तॆ अम्मा बप्पाक चोयिता? अवंका मात्र नयिं कोणाकयि तो सहाय करता. मिगॆले चेरडुवांक दामु कॊरूक अशिलि प्राप्ति आसा. तंका इत्याक मिगॆलें घर? इतॆयिं चांगपण कॊरूक प्राप्तु तं रामु. बी.कॊम. शिकिलो. चांग मन, सगटांचॆरि स्नॆहु, यॆं सग सगटांकयि जन्मारि येवंचे तं. ताका चांग एक काम काणघॆवनु दीवंका. मिजे काला उपरांत, यॊ बंगळो कॊण चोवंचाक नतिल्ले मंतारे मनिषां बेगॆक बॊरॊवनु दवॊरका. ताजे बरप-सरप सग कॊरनु, तॆं चॊवनु-पॊळॊवनु कडचो काम रम्माक दीवंका. किणिमम्मान मनांतु आठॆयिलें.
Sunday, December 26, 2010
Sunday, December 12, 2010
अंब्या रूकु
वरडीक जावनु बम्मुणा मगलॆन ट्रान्सफर मेळॆले सिट्टींतु रबूनु पूरो जालें. बप्पाकयि सिट्टींतु तं काम आशिले. वर्षाक ऎक फंता व्हॊड वेकॆषनाक दॊन महिनॆक अब्बॊथयिं वोचूनु रबप आसा. अम्मम्मा इष्ट अशिले खाण कॊरनु दितलि. थंगाचे सेजारचिं चेरडूंव सग मॆळनु निपूनु खॆळु, धावुं, उडुक्किमारप आदि खॆळु सग खॆळनूयि, गींत मणप, कणियो संगप, अन्ताक्षरि मणप आदि सग कॊरनूयि दीस गेलॆले कोळना. रुक्काचॆरि विंदुळो घालनु झूं काडप अवंका चांग प्रीति अशिलें कयिरें तं.
तवळि तं अंबो, पॊणॊसु सग पिकुचो वॆळु. रोस्सु पिवंचो अंबो आसा, पेसूनु खवंचो अंबो आसा. खल्लाक पोडचो सोवदु अयकिलॆरि धावनु वोचून काणु चिरडूनु ऎकु मॊवु कॊरनु चोंचीक ऎकु सॊसु घालनु रोस्सु वोड्डूनु पिल्लॆरि कसलि रूचि किं? म्हॊवु सरि गोड असतॊलो तो रोस्सु. तॆं सग विसरूक जायना.
सिट्टींतुले फ्लाट्टांतु थकून गावांतूले घरकडे अयिलॆरि चेरडुवांक पाक दवरतनि. सान चेरडूंव करट्टॆंतु वल्लि रॆंव भॊरनु दम्मूनु जगलॆरि उंति घालनु रॆवॆंचो अप्पो करतनि. मड्डॆचो बोण्डो काणु तॆरु करतनि. पकुळॆचो गॆन्द, दिव्वोडु सग कोरनु खेळतनि. तॆ दीस मिगॆले उडगसांतु मात्र तं आसा. माका ते दीस विसरूक जवना. रिट्टयर जायना फडॆन पुणॆय गावांतु वोचून रबूका म्हळॆलि आशा मनांतु पळॆलि आसा. गावांतु गेलॆरि अंबो पेसून खतनि, अंबॆ हुम्मण कॊरनु खतनि, गोड अंबट कॊरनु खतनि, पोणसा पतळि, गॊरो तळॊलो सग आशा भरीत खतनि. अम्मम्माक खूब काम. जलॆरीय नतुरांक कॊरनु खावोवंचाक अम्मुम्माक व्हॊडि प्रीति तं. खॆळनूयि खावनूयि पूरो जवंचे फूडॆचि वेकॆषन सरतने. बप्पा यॆवनु अवंका वोरतॊलो. मिगॆले जीविताक सूख संतॊष म्हेळॆले मूल कारण तॆ वेकॆषन कालाचो ऎकु संभवु तं.
माका १२ वरष प्राय. गावांतु वचानीक लगिचे घरकडे नवींचि मनीष भाडॆक रबतायि म्हॊणु अयकीलें. दॊन दीस तं जल्याय तन्नि रबूक यॆवनु. ऎक बांक मानॆजर, बायिल, दोग जाण चेरडूंव. तॆ कालाक १२ वर्ष जलॆरि चेल्लीयो वड्डुक आरांबीलें म्हॊणु तं आबु अम्मुम्मा अनीक सगटालॊयि विश्वास. पेल्ले घरकडचे चेलेयाक १५ वर्ष आसा. चेलियॆक ८ वर्षयिं असतनि. सिट्टींतु वड्डले अवंका यॆं कायिं कळना. तंकायिं आम्मि खॆळूक अपयलिं. अम्मुम्मान संगलें "तूं आतां व्होडि जता नवॆं, चेल्लॆ चेरडुवांचे खंचींतु वोचून खेळचें कायिं चांग नयि". हांवे "हूं" म्हळे.
तॆ दिसा अंबे रुका पंदाक बेसून हांवे गवंचे चेरडुवांक नवॊचि ऎक खॆळु शिकयितालिं. गवंचे चेरडुवांक नवॊ खॆळु शिकूक तान आशिलि. तवळि लगीचे घरकडचे चेलॊय लगि अयलो. संजॆचो वॆळु. भसभसीचि वारें येता. ऎकु सुक्को पल्लो यॆवनु तॆ चेलेयाले मत्तॆरि पोळो. वारॆन एद्दे ’पल्लॆ पिट्टो’ ताजे दॊळॆंतूयि पोळो. तॊ रबून दॊळो घष्टीता दिकून हांव लग्गि गेलि. तगॆले दॊळॆंतु ऎक फुंकून दिलें. कॊयिरु गेलो. आबु थंगा रबून चोयितालो हांव नॆण. कोपान तंबीडो जावुनु आबु अयिलो. ताणे मत्तें बवगॆयिलें, हांवे दॊळॆंतु फू मरलें. अब्बॊक इत्ति दिसले म्हॊणु माका तवळि कळॆना.
अब्बॊन तॆ चेलेयाक कोपून धवंडायिलो. तॊ घरकडे गेलो. मगीरि हांव ताका दिकलॊना. बपान यॆवनु माका घरकडे वेल्लि. मगीरि वेकॆषनाक हांव गावांतु रबूक गेलॆना. मगीरि अयकीलें, तीं तॆ घरकडे थकून दॊनि दीस भितॆरि गेलिं म्हॊणु. मिगॆले मन दुकने. मिजे खतीरि नवॆं तन्नि घर परतलिं? तॆ चेलेयालें नांव सरि माका कळना. दॊन अंबो ताका मेळॆरि ऎकु तॊ माका दितॊलो. दॊन तीन फंता ताणे माका दिलॊलो आसा. इतॆयिं रसपति उलॆयतॊलो. बल्लावपण कायिं हांवे दिकिलॆना.
मगीरि वेकॆषनावॆळार ड्रायिंग, पेयिंटिंग सग शिकोवंचे क्लासाक वतानि. एक वर्षा टेड्डिबेयर कॊरूक शिकलि. अनियॆक वर्षा शिवणि शिकलि. तशि एकॆक वर्ष नवीं नवींचि कयिरिं शिकूक मन लगलें. तशि धा वर्ष गेलिं. मिगॆले पॊस्ट ग्राडुवॆषनयि जालें.
बप्पान माका सोयरीक चोवंचाक आरांबीलें. जातक चॊवनु एकयि पॊणु ऎना. वर्ष ऎक गेलें. अम्माकयि बप्पाकयि मनांतु विचारु. मलघडे भावाक काम जालो. अनीक मिगॆलि वरडीक लगॆन जलॆरि तं अम्मा-बप्पाक समाधान. भयणीक वरडीक जावनतिलें वरडीक कोरना म्हॊणु मनांतु घांटि घालनु बेसलो तं भावु. तीवयि लगिचे शिवपारवति देवळांतु वोचून सॊमारा दीसा पायिं पडतालि. ऎक चेलेयाले मन तिजे खतीरि दुकलें आसा. मन जाण जावनु नयि. तगॆलो शापुबिवॆ दॆवा माका सोयरीक कायिं सम जायना? कामाक तिका सॊडूक बप्पाक मन ना.
ऎक दीसा बप्पालो ऎकु मित्र घरकडे अयलो. ताणे उलोवंचे भरशि संगीलें. ताणे वोळकुचो ऎकु चेल्लो, सॊफ्टवेयर इन्जिनियर. ऎक मल्टि-नाषणल कंपनींतु काम करता. तॊ दॊन वरषांचे प्रॊजेक्टाक जावनु अमॆरिकॆक गेलॊलो. येतले महिनॆंतु पोरतूनु येता. अयिलॆरि लगीचि ऎक वरडीक कॊरनु सॊडका म्हॊणु तगॆलो बप्पा संगतालो. बप्पा बंगळूराक घर कॊरनु रबता. "ऎक वोचूनु चॊयि. थॊगडवॆळारि ओवसुयात".
बप्पा लगीचि थंगा गेलो. जातक परतीलें. मिगॆले फॊट्टॊय तंका दिलें. धा दीस वचानीक तंगॆले बरप अयलें. जातक पॊणु येता. चेलियॆलें फॊट्टॊय तंका इष्ट जालें. चेल्यान अयिलॆले हेरदूस अम्मि पेल्तांतु येतायि. चेलॆनयि, चेलियॆनयि एलता-पेलतांतु दिकून चांग म्हॊणु संगिलॆरि मुखारि वोचुं.
बप्पा मन ऎक लॊवु जालें. ‘धा’ वर्ष ऊणे जल्यावरीचि अम्मा धावनु भोवंत. तन्नि संगिल्लो दीसु एता तशीचि, तिका मनांतु ‘धा पांच’ जवंचाक आरांबीलें. संतुष्ट आशिले अम्मा-बप्पाक दुशॆर मन दुकूनिये दॆवा, बप्पा कामाक पेट्टॆयिता जलॆरि पुणॆय मनांतु उतुलॊचि कष्ट दिसुना आशिलें. मन दुकूनु ती पायिंपळि. तन्नि संगिलो दीसु अयलो. अम्मान सत्काराक ऊणावु कायिं ऎवनतिले लेकान खाण सग केलें. घर पुड्डि सग पुसूनु मिनमिनॆता. तीणे आठॆयलें. मना पुड्डि सग वोचूनु फूट जलें जलॆर चांग अशिलें. संगिले दीसा तीं अयलिं. अम्माय बप्पाय पुतूयि मात्र तं अशिलिं. तंका अवंगॆले घर, मनीष सग इष्ट जलि म्हॊणु तंगॆले तोण्डारि दिकिलि तृप्ति दिकून माका दिसलें. अम्मान खाणा पॊळॆरु वेल्ले मगलॆन, कापीचे ट्रॆ घॆवनु हांवयिं गेलिं. चेल्लो माका दिकून तॊण्डारि थकून दॊळे काणा म्हॊणु माका दिसलें. माका पेलतांतु चोवंचाकचि जायना. तगॆले अम्मा-बप्पान निवंगिलॆक हसून समाधान संगून हांव भित्तॆरि गेलिं.
अम्मा मिजेलगि यॆवनु "चेल्याक तुजेलगि उलॊवंका खयिं, लगीचे कूडांतु वच" म्हॊणु संगीलें. हांव भय्यानयि लज्जॆनयि तॆ कूडांतु गेलिं. बप्पालें कूड तं तॆं. तंतु ऎक मॆज़ॆयिं दॊनि कदलयिं आसाय. एक कदलारि तॊ बेसला, अनियेक कदलारि हांवयि बेसलिं.
ताणे निवंगीलें "माका वळकीलिवॆ"? हांव मत्तें उबारुं ताजे तोंडारि चोयिलिं, दिकलॆवरीचि दिसता. खंतयिं? हांव तशि रबिलिं दिकून ताणे हसून निवंगीलें. "धा बारा वर्ष फूडे, मिगॆले दॊळॆंतूलो कॊयिरु फुंकूनु पेलॆं घलॆले खतीर अम्मि दोगानीय तुगॆले अब्बॊले सॊवे घेतले उडगासु आसावॆ? तीं कयिरिं हांव आतां मिगॆले अम्मा-बप्पालग्गि संगिलॆना. अवंगॆले भाग्याक मिगॆले भयणि लग्गि ना अशिलि. बप्पाले मित्रान बप्पाले ऒफीसाचॆय मिगॆले स्कूळाचॆय लग्गि जावनु चांग ऎक घर काणु दिलें. बप्पाक तॆं चांग म्हॊणु दिसलें दिकून, दॊनि दीस भितॆरि अम्मि घर परतीलें".
"अब्बॊन माका सोवंचानीक, तुजे खतीरि तं हांव सॊवे घेता म्हळॆले विचारान रबिले तुगॆले तॊंड आतायं मिजे मनांतु आसा. अम्मि लगीचि गेलिं दिकून मिगॆले बप्पाले नांव सरि तुगॆले अब्बॊथंचाक कळना. अम्मि तेद्दूस मनांतु स्वप्नांतु आठॊवनतिले कयिरॆक सॊवे घेतले. दॆवान अवंका एकडे कॊरका म्हॊणु आठॆयिलॆलें असतने. चोवंको. तुका इत्तिकीं दिसता"?
"माका आतां परॆन हांव जावनु एकलॆक सॊवे घालॆयिलॆ म्हळॆले ऎक खंकूडि मनांतु अशिलि. आतां मन फूट जलें. माका ऎक आशा आसा. हांव तॆ उपरांत तॆ गावांतु गेलॆना. वरडीक जावनु जतॆरि अवंका ऎक अब्बॊथयिं वोचुका. अंबॆ कालाक गेल्लॆ पूरो. अब्बॊक आतां कायिं जायना. तॆ अंबॆ पंदाक वोचून ऎक वारें घॆवनु वारॆंतु खल्लाक पोळॊलो अंबो काणु रोस्सु वोड्डून पीवंका". ताका हासु अयलो.
ताणे संगीलें, "दॊळॆंतु कॊयिरु पळ्ळॆर फुंकूनु दीवंका. कॊणे सोवन्ना नवॆं. अब्बॊलग्गि हांव कॊण म्हॊणु संगूनीयें. अवंका मनांतु थकुनु वोचूनतिलें दोवरूक अशिलिं, अवंगॆलें जावनु दॆवान दिलॆलिं तीं निमिष वण्टे घालका नका".
अम्मि कूडांतु थकून भायिर अयलिं. अवंगॆले तोंडारि थकून अवंगॆले मन तन्नि वचीलें. वरडिकॆ दीसु चोयिलिं. वरडीक चन्द जावनु जालिं. अम्मि अब्बॊले घरकडे गेलिं. अब्बॊले पय्यांक अपॊणु पायिं पळिं. अम्मुम्मान नतुवांकयि नत्तीकयि वाडूक स्वादिष्ट विभव केलॆलें. खाण, जेवण, परमांतु भॊवंप सग जलें. अंबॆ पंदाकयि गेलिं. दॊनि-चारि अंबॆयि म्हेळे. आबु बड्डियॆ बळारि चोवंकूनु अंबॆ पंदाकयि पवलो. अब्बॊन संगीलें "यॆ वर्षा अंबो भॊरनु धरलॊलो आसा. धा वर्षीं यॆ वर्षा तं उतुलॊचि अंबो जल्ला". मिग्गॆलॆयि बम्मुणालॆयि दॊळे ऎक उलॆयले. आबु संगताचि आसा. सेजाराचि चेरडूंव केदनायि हंगाचि तं असतनि. अम्मि अब्बॊ मगलॆन घरांतु गेलिं. अवंका लगीचि उळदूनु बेसॊवनु अब्बॊन संगीलें "हांवे मिगॆले जाग सग्ग मिगॆले कालु जतॆरि कडचे लेकान, पुताकयि, धुवॆकयि, नतुरांकयि वण्टे घालनु दवरलें. यॆं परमयि घरयि मिगॆले नत्तीक तं हांवे दवरलयां. उतूले वर्षीं कीं तूं अयलिया. मिजान नज्ज दिकूनु तं वरडिकॆक हांव अयिलॊना".
हांव कायिं उलॆयिलॆना. हसूनु अब्बॊले पाय पोरसून दिलें.
आतां वर्ष उतूलिं जालिं? आबु अनीक अम्मूम्मा अंका सॊणु गेलिं. मिगॆले चेरडुवांकयि वरडीक जालि. अनीक तॆं घर चांग कॊरनु रबुचे लेकान कॊरका. थंगा वोचून रबुका. इतॆयिं वॊवनु कॊरयात. पोरणो अंबॆ रूकु आतायिं थंगा आसा. अम्मि वोचून रबिलॆरि वेकॆषनाक अवंगॆलिं नत्तुरयिं एतनि नवॆं. वारॆंतु पोडचो अंबो काणु रोस्सु पितनि.
"कसले चिन्तॆरि आसा"? म्हॊण निवंगूनु बम्मूणु अयिलो. तीणे तिगॆलि चिन्ता ताजेलगि संगीलि. ताणे हसून संगीले, "अंबॆचो रोस्सु पिवंचे चांग, दॊळॆंतूलो कॊयरु फुंकूक वचाक नज्ज म्हॊणु तंचेलग्गि संगुका" म्हॊणु संगून तॊ हस्सीलो. तीवयि तंतु एकडे जलि.
तवळि तं अंबो, पॊणॊसु सग पिकुचो वॆळु. रोस्सु पिवंचो अंबो आसा, पेसूनु खवंचो अंबो आसा. खल्लाक पोडचो सोवदु अयकिलॆरि धावनु वोचून काणु चिरडूनु ऎकु मॊवु कॊरनु चोंचीक ऎकु सॊसु घालनु रोस्सु वोड्डूनु पिल्लॆरि कसलि रूचि किं? म्हॊवु सरि गोड असतॊलो तो रोस्सु. तॆं सग विसरूक जायना.
सिट्टींतुले फ्लाट्टांतु थकून गावांतूले घरकडे अयिलॆरि चेरडुवांक पाक दवरतनि. सान चेरडूंव करट्टॆंतु वल्लि रॆंव भॊरनु दम्मूनु जगलॆरि उंति घालनु रॆवॆंचो अप्पो करतनि. मड्डॆचो बोण्डो काणु तॆरु करतनि. पकुळॆचो गॆन्द, दिव्वोडु सग कोरनु खेळतनि. तॆ दीस मिगॆले उडगसांतु मात्र तं आसा. माका ते दीस विसरूक जवना. रिट्टयर जायना फडॆन पुणॆय गावांतु वोचून रबूका म्हळॆलि आशा मनांतु पळॆलि आसा. गावांतु गेलॆरि अंबो पेसून खतनि, अंबॆ हुम्मण कॊरनु खतनि, गोड अंबट कॊरनु खतनि, पोणसा पतळि, गॊरो तळॊलो सग आशा भरीत खतनि. अम्मम्माक खूब काम. जलॆरीय नतुरांक कॊरनु खावोवंचाक अम्मुम्माक व्हॊडि प्रीति तं. खॆळनूयि खावनूयि पूरो जवंचे फूडॆचि वेकॆषन सरतने. बप्पा यॆवनु अवंका वोरतॊलो. मिगॆले जीविताक सूख संतॊष म्हेळॆले मूल कारण तॆ वेकॆषन कालाचो ऎकु संभवु तं.
माका १२ वरष प्राय. गावांतु वचानीक लगिचे घरकडे नवींचि मनीष भाडॆक रबतायि म्हॊणु अयकीलें. दॊन दीस तं जल्याय तन्नि रबूक यॆवनु. ऎक बांक मानॆजर, बायिल, दोग जाण चेरडूंव. तॆ कालाक १२ वर्ष जलॆरि चेल्लीयो वड्डुक आरांबीलें म्हॊणु तं आबु अम्मुम्मा अनीक सगटालॊयि विश्वास. पेल्ले घरकडचे चेलेयाक १५ वर्ष आसा. चेलियॆक ८ वर्षयिं असतनि. सिट्टींतु वड्डले अवंका यॆं कायिं कळना. तंकायिं आम्मि खॆळूक अपयलिं. अम्मुम्मान संगलें "तूं आतां व्होडि जता नवॆं, चेल्लॆ चेरडुवांचे खंचींतु वोचून खेळचें कायिं चांग नयि". हांवे "हूं" म्हळे.
तॆ दिसा अंबे रुका पंदाक बेसून हांवे गवंचे चेरडुवांक नवॊचि ऎक खॆळु शिकयितालिं. गवंचे चेरडुवांक नवॊ खॆळु शिकूक तान आशिलि. तवळि लगीचे घरकडचे चेलॊय लगि अयलो. संजॆचो वॆळु. भसभसीचि वारें येता. ऎकु सुक्को पल्लो यॆवनु तॆ चेलेयाले मत्तॆरि पोळो. वारॆन एद्दे ’पल्लॆ पिट्टो’ ताजे दॊळॆंतूयि पोळो. तॊ रबून दॊळो घष्टीता दिकून हांव लग्गि गेलि. तगॆले दॊळॆंतु ऎक फुंकून दिलें. कॊयिरु गेलो. आबु थंगा रबून चोयितालो हांव नॆण. कोपान तंबीडो जावुनु आबु अयिलो. ताणे मत्तें बवगॆयिलें, हांवे दॊळॆंतु फू मरलें. अब्बॊक इत्ति दिसले म्हॊणु माका तवळि कळॆना.
अब्बॊन तॆ चेलेयाक कोपून धवंडायिलो. तॊ घरकडे गेलो. मगीरि हांव ताका दिकलॊना. बपान यॆवनु माका घरकडे वेल्लि. मगीरि वेकॆषनाक हांव गावांतु रबूक गेलॆना. मगीरि अयकीलें, तीं तॆ घरकडे थकून दॊनि दीस भितॆरि गेलिं म्हॊणु. मिगॆले मन दुकने. मिजे खतीरि नवॆं तन्नि घर परतलिं? तॆ चेलेयालें नांव सरि माका कळना. दॊन अंबो ताका मेळॆरि ऎकु तॊ माका दितॊलो. दॊन तीन फंता ताणे माका दिलॊलो आसा. इतॆयिं रसपति उलॆयतॊलो. बल्लावपण कायिं हांवे दिकिलॆना.
मगीरि वेकॆषनावॆळार ड्रायिंग, पेयिंटिंग सग शिकोवंचे क्लासाक वतानि. एक वर्षा टेड्डिबेयर कॊरूक शिकलि. अनियॆक वर्षा शिवणि शिकलि. तशि एकॆक वर्ष नवीं नवींचि कयिरिं शिकूक मन लगलें. तशि धा वर्ष गेलिं. मिगॆले पॊस्ट ग्राडुवॆषनयि जालें.
बप्पान माका सोयरीक चोवंचाक आरांबीलें. जातक चॊवनु एकयि पॊणु ऎना. वर्ष ऎक गेलें. अम्माकयि बप्पाकयि मनांतु विचारु. मलघडे भावाक काम जालो. अनीक मिगॆलि वरडीक लगॆन जलॆरि तं अम्मा-बप्पाक समाधान. भयणीक वरडीक जावनतिलें वरडीक कोरना म्हॊणु मनांतु घांटि घालनु बेसलो तं भावु. तीवयि लगिचे शिवपारवति देवळांतु वोचून सॊमारा दीसा पायिं पडतालि. ऎक चेलेयाले मन तिजे खतीरि दुकलें आसा. मन जाण जावनु नयि. तगॆलो शापुबिवॆ दॆवा माका सोयरीक कायिं सम जायना? कामाक तिका सॊडूक बप्पाक मन ना.
ऎक दीसा बप्पालो ऎकु मित्र घरकडे अयलो. ताणे उलोवंचे भरशि संगीलें. ताणे वोळकुचो ऎकु चेल्लो, सॊफ्टवेयर इन्जिनियर. ऎक मल्टि-नाषणल कंपनींतु काम करता. तॊ दॊन वरषांचे प्रॊजेक्टाक जावनु अमॆरिकॆक गेलॊलो. येतले महिनॆंतु पोरतूनु येता. अयिलॆरि लगीचि ऎक वरडीक कॊरनु सॊडका म्हॊणु तगॆलो बप्पा संगतालो. बप्पा बंगळूराक घर कॊरनु रबता. "ऎक वोचूनु चॊयि. थॊगडवॆळारि ओवसुयात".
बप्पा लगीचि थंगा गेलो. जातक परतीलें. मिगॆले फॊट्टॊय तंका दिलें. धा दीस वचानीक तंगॆले बरप अयलें. जातक पॊणु येता. चेलियॆलें फॊट्टॊय तंका इष्ट जालें. चेल्यान अयिलॆले हेरदूस अम्मि पेल्तांतु येतायि. चेलॆनयि, चेलियॆनयि एलता-पेलतांतु दिकून चांग म्हॊणु संगिलॆरि मुखारि वोचुं.
बप्पा मन ऎक लॊवु जालें. ‘धा’ वर्ष ऊणे जल्यावरीचि अम्मा धावनु भोवंत. तन्नि संगिल्लो दीसु एता तशीचि, तिका मनांतु ‘धा पांच’ जवंचाक आरांबीलें. संतुष्ट आशिले अम्मा-बप्पाक दुशॆर मन दुकूनिये दॆवा, बप्पा कामाक पेट्टॆयिता जलॆरि पुणॆय मनांतु उतुलॊचि कष्ट दिसुना आशिलें. मन दुकूनु ती पायिंपळि. तन्नि संगिलो दीसु अयलो. अम्मान सत्काराक ऊणावु कायिं ऎवनतिले लेकान खाण सग केलें. घर पुड्डि सग पुसूनु मिनमिनॆता. तीणे आठॆयलें. मना पुड्डि सग वोचूनु फूट जलें जलॆर चांग अशिलें. संगिले दीसा तीं अयलिं. अम्माय बप्पाय पुतूयि मात्र तं अशिलिं. तंका अवंगॆले घर, मनीष सग इष्ट जलि म्हॊणु तंगॆले तोण्डारि दिकिलि तृप्ति दिकून माका दिसलें. अम्मान खाणा पॊळॆरु वेल्ले मगलॆन, कापीचे ट्रॆ घॆवनु हांवयिं गेलिं. चेल्लो माका दिकून तॊण्डारि थकून दॊळे काणा म्हॊणु माका दिसलें. माका पेलतांतु चोवंचाकचि जायना. तगॆले अम्मा-बप्पान निवंगिलॆक हसून समाधान संगून हांव भित्तॆरि गेलिं.
अम्मा मिजेलगि यॆवनु "चेल्याक तुजेलगि उलॊवंका खयिं, लगीचे कूडांतु वच" म्हॊणु संगीलें. हांव भय्यानयि लज्जॆनयि तॆ कूडांतु गेलिं. बप्पालें कूड तं तॆं. तंतु ऎक मॆज़ॆयिं दॊनि कदलयिं आसाय. एक कदलारि तॊ बेसला, अनियेक कदलारि हांवयि बेसलिं.
ताणे निवंगीलें "माका वळकीलिवॆ"? हांव मत्तें उबारुं ताजे तोंडारि चोयिलिं, दिकलॆवरीचि दिसता. खंतयिं? हांव तशि रबिलिं दिकून ताणे हसून निवंगीलें. "धा बारा वर्ष फूडे, मिगॆले दॊळॆंतूलो कॊयिरु फुंकूनु पेलॆं घलॆले खतीर अम्मि दोगानीय तुगॆले अब्बॊले सॊवे घेतले उडगासु आसावॆ? तीं कयिरिं हांव आतां मिगॆले अम्मा-बप्पालग्गि संगिलॆना. अवंगॆले भाग्याक मिगॆले भयणि लग्गि ना अशिलि. बप्पाले मित्रान बप्पाले ऒफीसाचॆय मिगॆले स्कूळाचॆय लग्गि जावनु चांग ऎक घर काणु दिलें. बप्पाक तॆं चांग म्हॊणु दिसलें दिकून, दॊनि दीस भितॆरि अम्मि घर परतीलें".
"अब्बॊन माका सोवंचानीक, तुजे खतीरि तं हांव सॊवे घेता म्हळॆले विचारान रबिले तुगॆले तॊंड आतायं मिजे मनांतु आसा. अम्मि लगीचि गेलिं दिकून मिगॆले बप्पाले नांव सरि तुगॆले अब्बॊथंचाक कळना. अम्मि तेद्दूस मनांतु स्वप्नांतु आठॊवनतिले कयिरॆक सॊवे घेतले. दॆवान अवंका एकडे कॊरका म्हॊणु आठॆयिलॆलें असतने. चोवंको. तुका इत्तिकीं दिसता"?
"माका आतां परॆन हांव जावनु एकलॆक सॊवे घालॆयिलॆ म्हळॆले ऎक खंकूडि मनांतु अशिलि. आतां मन फूट जलें. माका ऎक आशा आसा. हांव तॆ उपरांत तॆ गावांतु गेलॆना. वरडीक जावनु जतॆरि अवंका ऎक अब्बॊथयिं वोचुका. अंबॆ कालाक गेल्लॆ पूरो. अब्बॊक आतां कायिं जायना. तॆ अंबॆ पंदाक वोचून ऎक वारें घॆवनु वारॆंतु खल्लाक पोळॊलो अंबो काणु रोस्सु वोड्डून पीवंका". ताका हासु अयलो.
ताणे संगीलें, "दॊळॆंतु कॊयिरु पळ्ळॆर फुंकूनु दीवंका. कॊणे सोवन्ना नवॆं. अब्बॊलग्गि हांव कॊण म्हॊणु संगूनीयें. अवंका मनांतु थकुनु वोचूनतिलें दोवरूक अशिलिं, अवंगॆलें जावनु दॆवान दिलॆलिं तीं निमिष वण्टे घालका नका".
अम्मि कूडांतु थकून भायिर अयलिं. अवंगॆले तोंडारि थकून अवंगॆले मन तन्नि वचीलें. वरडिकॆ दीसु चोयिलिं. वरडीक चन्द जावनु जालिं. अम्मि अब्बॊले घरकडे गेलिं. अब्बॊले पय्यांक अपॊणु पायिं पळिं. अम्मुम्मान नतुवांकयि नत्तीकयि वाडूक स्वादिष्ट विभव केलॆलें. खाण, जेवण, परमांतु भॊवंप सग जलें. अंबॆ पंदाकयि गेलिं. दॊनि-चारि अंबॆयि म्हेळे. आबु बड्डियॆ बळारि चोवंकूनु अंबॆ पंदाकयि पवलो. अब्बॊन संगीलें "यॆ वर्षा अंबो भॊरनु धरलॊलो आसा. धा वर्षीं यॆ वर्षा तं उतुलॊचि अंबो जल्ला". मिग्गॆलॆयि बम्मुणालॆयि दॊळे ऎक उलॆयले. आबु संगताचि आसा. सेजाराचि चेरडूंव केदनायि हंगाचि तं असतनि. अम्मि अब्बॊ मगलॆन घरांतु गेलिं. अवंका लगीचि उळदूनु बेसॊवनु अब्बॊन संगीलें "हांवे मिगॆले जाग सग्ग मिगॆले कालु जतॆरि कडचे लेकान, पुताकयि, धुवॆकयि, नतुरांकयि वण्टे घालनु दवरलें. यॆं परमयि घरयि मिगॆले नत्तीक तं हांवे दवरलयां. उतूले वर्षीं कीं तूं अयलिया. मिजान नज्ज दिकूनु तं वरडिकॆक हांव अयिलॊना".
हांव कायिं उलॆयिलॆना. हसूनु अब्बॊले पाय पोरसून दिलें.
आतां वर्ष उतूलिं जालिं? आबु अनीक अम्मूम्मा अंका सॊणु गेलिं. मिगॆले चेरडुवांकयि वरडीक जालि. अनीक तॆं घर चांग कॊरनु रबुचे लेकान कॊरका. थंगा वोचून रबुका. इतॆयिं वॊवनु कॊरयात. पोरणो अंबॆ रूकु आतायिं थंगा आसा. अम्मि वोचून रबिलॆरि वेकॆषनाक अवंगॆलिं नत्तुरयिं एतनि नवॆं. वारॆंतु पोडचो अंबो काणु रोस्सु पितनि.
"कसले चिन्तॆरि आसा"? म्हॊण निवंगूनु बम्मूणु अयिलो. तीणे तिगॆलि चिन्ता ताजेलगि संगीलि. ताणे हसून संगीले, "अंबॆचो रोस्सु पिवंचे चांग, दॊळॆंतूलो कॊयरु फुंकूक वचाक नज्ज म्हॊणु तंचेलग्गि संगुका" म्हॊणु संगून तॊ हस्सीलो. तीवयि तंतु एकडे जलि.
Sunday, November 28, 2010
बप्पालो मॊग - ३
अतां पुताक वर्ष अटावीस. इंजिनीयर. तका थंगा पावॊवुंचाक तीणे कळॆले कष्ट व्हॊड तं. बप्पाले मुखारि हातु उदारि कॊरनु तिगॆले पुताक शिकॊवंचाक तिगॆलो अभिमानु अयिकना अशिलो. तॆं दिकूनु ती बी.एड. शिकूनु बप्पा पाय धॊरनतिले ताका वडोवुंचे बेगॆक लगिचे स्कूळांतु काम करता. देवळांतु दवॊरनु अपमान जले उपरांते रमॆशान वेगळि वरडीक केलि. दॊगजाण चेरडूंव आसा म्हॊणु अयिकीलें. तिका मनांतु तृप्ति जलि. तिगॆले बप्पाले घमंड कारण रमॆशालो जन्मु व्यर्थु जलॊना नवॆं.
कालु वता तशीचि केलॆलें कायिं सम नयिं अशिलें म्हॊणु शॆणॆय मम्माक मनांतु जलें. धुवॆन हसूनु दिकिलॆना. नतुवान सरि लग्गि यॆवप ना. पूतु शिकवण जावनु काम मॆळनु तगॆले कयिरें चोयिता. बायिल धुवॆले विचारारीचि मॊरनु गेलि. अतां कॊण चोवंचाक नतिले बप्पाक चोवंचो धर्मु तिका असा दिकूनु ती चोयिता. तिगॆले मना गूणान तं ती चोयिता म्हॊणु तिगॆले जीवित नाशु केलॆले बप्पाक कळता. पूतु लीव मेळ्ता तकीत येतॊलो. वोडकयो घॆवनु बेसुनु इति मेळें? चांग ऎक जवयांक धवंडावनु धुवॆले जीवित नाशु केलॊलो म्हॊणु गवंचो लॊकु म्हण्तायि कन्नान अयिकिलें असा. जवंयान वेगळि वरडिक केले उपरांते माफ निवंगुनु धुवॆक वॊरनु सॊडूकयि वाट ना. धुवॆ तोण्डाक चोवंचाक तका जायिना. धुवॆ हथान खवंचे रीण सोरचानीक शॆणॆय मामु गेलो. अतां अम्मायि पुतूयि मात्र तं थंगा असायि. लगीचि धकुलभावु ट्रानसफर मॆळनु गावांतु रबूक येता.
पुताकयि बांगळूराक चांग कंपनींतु इन्टरव्यू जलें. सान कामांतु बेसूनु चांग काम सोदितालो तं तो. तॊ काम तका मेळॆरि तजे लगि वोचूनु रबुका. तका ऎक वरडीक लगॆन जलॆरि मिगॆले काम जलो.
ताणे स्वल्प व्हॊडु जवंचानीक तीणे तजे लगि सग कयिरीयिं संगिले तं. तका बप्पाक दिकूक मॊहूयि अशिलो तं. रमॆशाले दांपत्यांतु अपशब्द कायिं यॆवनीये म्हॊणु अशिलें दिकूनु तीणे तका सोळॊना.
सांझ जलि. पॊरॊब मम्मूयि वेगळो एकलॊयि कॊरनु सोयिरिकॆ कयिरॆक अयिलिं. रत्नाकॊरु अशिलो दिकूनु तॊ उलोवुंचाक बेसॊलो. तिका मुखारि वचाकयि इष्ट ना. जलॆरीयि काफि अनीक खाण वॊरनु दवरलें. अनीक ती भितरि गेलि.
कुंडलि सग चोयलिं. धा दीस वचानीक चेलियॆकयि चोयलिं. चेल्लि पुताक इष्ट जलि. वॆस्त सनीचि जावनु तं केलॆलि. तेदूसूचि वरडिकॆ दिसूयि चोयलिं.
तगॆलो बप्पा लगि नामू. कशि जाणवप? तिका विचारु. "बप्पाक कशि जाणवप पुता?" तीणे निवंगीलें.
"तॆं कांयि ना अम्मा, अबॊन बप्पाक अपमानु केलॊलो नवें, तॆ दिकूनु येवुंना असतने. वरडीके बरपारि बप्पालें नांव दवरि. रमॆशालॊयि रत्नालॊयि पूतु म्हॊणु दवरलॆ पूरॊ."
अम्मान संगीलें "तुगॆले मित्रांक उळदुकानकवॆ? तुका आवश्याक दुड्डुवांचो सहायु परॆन कोरचो ऎक मित्रु असा नवॆं".
"तजेलगि हांवे संगीले अम्मा. तका वेगळे ऎक व्हरडिकॆ वोचुका खयिं, वोचो अम्मा अतां कयिरें चोवंको."
वरडिकॆ मुरथमले दीसा महॆशु ऎक देवळांतु वोचूनु येता म्हॊणु संगूनु गेलो. देनपारा पोरतूनु तं अयिला. तॊण्ड हसूनु अशिलें. वरडिकॆ दिसा उडदा मुहूरतु जावनु वरडीकॆ गेलिं. वरडीक सूपर जावनु जलि. रत्ना तोण्डारि संतॊषूचि ना. बमुणानयि तीणॆय कॊरनु कॊरका जलॆलें नवॆ यॆं सग. मिजे कपलांतु फरकलान तं बरयिलयां. तीणे मनाक समाधान दिलें.
वरडीकॆ जेवणयि जावनु घरकडे गेलिं. उंबरावलॆन वरप, देवळांतु पायिं घालप सग जलें. सुन्नॆलिं बन्धुबान्धव सग अयिलॆलिं तं. सून विनम्र जावनु तं अशिलि. रत्नाक तिजॆरि इष्ट दिसलें.
व्हरडिकॆ दिसा सकाणि चाय पीवनु जवंचानीक पुतान संगीलें "अम्मा, आजि जेवणाक मिगॆले मित्रान उळदिलिं असा. अवंका तेगांकयि वोचुका. अम्माय वोग्गि भायिर सर".
अम्मान संगीले "हांव इत्याक पुता? बप्पाक अपमान कॊरनु अबॊन पेटॆयिले उपरांते हांव पुताले स्कूळांतु अनीक पुताले वरडिकॆक मात्र तं अयिलॆलिं असा. तुमि गेलॆरि पूरो".
पुतान जाप दिलि "हांवे मित्राक उतर दिलॆलें असा. अम्मान यॆवुनतिलें अम्मि वोचुना. यॊ अम्मा, म्हॊणु सुन्नॆनयि बळान संगुचानीक रत्नायि भायिर सरलि.
पुताले मित्रान पेटॆयिलॆले कारारि तीं मित्राले घरकडे गेलिं. काराचो सोवदु अयिकूनु मित्राले बयलॆन यॆवनु तंका घरांतु उळदीलि. मध्यप्राय अशिलि ऎकि बायल. पुतालो मित्रु प्राय अशिलोवॆ? रत्नान आठॆयिलें.
मित्राले बयलॆन संगीलें "ऎक मिनिट रबुका, हांव क्यामरा हडतां. ती भितॆरि गेलि. तीणे क्यामरा हडचे वॆळारि तिगॆलो बमूणूयि भायर अयिलो. महॆशाक चॊवनु हशिलो, रत्नाले लगीचि यॆवनु रबीलो. रत्ना इतिकी आठॊवनु तिकाचि विसॊरनु रबीलि. क्यामरा क्लिक जलें. इति चवंकता म्हॊणु रत्नाक मनांतु जलॆना. तिजे खंदॆरि ऎक हातु पोडचानीक ती झट जावनु घूवनु चोयलि. रमॆशु! विकाराचे आधिक्यान तिका धॊरनु रबूक जलॆना. थडथडॆवनु खलाक पॊडूक गेलॆले तिका रमॆशानयि बयिलॆनयि कॊरनु कदलारि वॊरनु निदायिलि. चेरडूंव निरझूळ जावनु रबीलियांयि. रम्यान वोचूनु एदे उदाक हाणु तिगॆले तोण्डारि फपुळें. पिवुंचाक निंबुवॆ उदाकयि हळें.
रत्नान लोवूचि दॊळे विसकळायिले. तीणे दुसॆरि दॊळे धंपीले. रमॆशान तिका धॊरनु नीट कॊरनु तका तेंकूनु बेसॆयिलि. निंबुवे उदका खोल्लो तिजे हथांतु दिलो. तॆ सुरक्षित हथांतु बेसले अमूल्य निमिष तिजे मनाक संजीवनि जावुनु दिसलें. रम्यान निंबुवॆ उदकाचो खोल्लो कडकडेवंचे हथांतु थकूनु काणघॆवनु तिका पीवयिलें. भयान रबिले चेरडुवांक भितरि पेटॆयिलिं.
रम्यान तिजेलगीचि बेसूनु संगीलें "अक्काक कसले कयरॆकयि अम्मि आसाय. वर्ष एदींचि जावनु अशिलें तुंगॆले मॆळप कशि असतने म्हॊणु भिलॆलिं त हांव. अतां तं मका समाधान जलेयां.
अक्कान बप्पा कॊण म्हॊणु संगूनु दिले उपरांते तॊ हंगा यॆवनु बप्पाक दिकीलो. मगीरि अतां परयंत सर्व कयरीयिं बप्पालगि निवंगूनु तं तॊ करता. मित्रु म्हॊणु संगूनु ताणे कोणालगीयि दुड्ड काणघॆवप ना. तका जाय जलॊलो सहायु बप्पा करता. तॆं काणघेवंचो तगॆलो अवकाशु तं. तका मिजेलगीयि भवंडालगीयि चांग स्नॆहु अस्सा. अक्काक कॊपु एतॊलवॆ म्हॊणु कळना नवें? तॆं दिकूनु अक्कालगि संगुकानका म्हॊणु बप्पान संगीलें. मिगॆले मलगडे भावाक सोयिरीक निवंगूनु थंगा पेटॊयिलॊलॊयि अमीचि तं. अवंका एकि चांगि सून मेळतलि नवॆं. माया चांगि सून जावनु अक्काक चोयतलि म्हळॊलो विश्वासु मका अस्सा.
यॆं सग अयिकूनु रत्नाले मनाक संतॊषु कीं, आश्वासु कीं, कॊपु कीं दिसलो म्हॊणु तिकाचि कळना. ती अनाथ नयि म्होळॊलो आश्वासु तं चॊडु अशिलो. हजा व्हॊड इति जावंका. तीणे कळॆलि तपस्या सफल जलि.
उलॊवनतिले बेसले रत्नाक चॊवनु निवंगीले "अकाक अवंचॆरि कॊपु असवॆ?"
रत्नान कॊपु तोण्डारि हाणु जाप दिलि "अस्सा, बप्पायि पुतूयि एकडे जावनु मका दूर केलि नवॆं".
"तशि नयि अका, समय ऎनाफडॆन संगू म्हॊणु आठॆयिलें. रमॆशाक अतयि अक्काक वंकाणसूक तं वॆळु असा. मका तॆं कयिरेंतु स्वल्प कुसुंगायॊय अक्कालगि असायि" म्हॊणु संगूनु ती हस्सीलि.
ती रमॆशाले तोण्डारि चोयलि. शान्त जावनु हसूनु बेसले तजे तोण्डाक चॊवनु उतुलकीं वरषीं तीवयि हसीलि. संतृप्ति भोरलॊलो हासु.
--------------------------------------------------------
तीनि भागु जावनु बरयलॆलि यी काणि हंगा समाप्त जता.
कालु वता तशीचि केलॆलें कायिं सम नयिं अशिलें म्हॊणु शॆणॆय मम्माक मनांतु जलें. धुवॆन हसूनु दिकिलॆना. नतुवान सरि लग्गि यॆवप ना. पूतु शिकवण जावनु काम मॆळनु तगॆले कयिरें चोयिता. बायिल धुवॆले विचारारीचि मॊरनु गेलि. अतां कॊण चोवंचाक नतिले बप्पाक चोवंचो धर्मु तिका असा दिकूनु ती चोयिता. तिगॆले मना गूणान तं ती चोयिता म्हॊणु तिगॆले जीवित नाशु केलॆले बप्पाक कळता. पूतु लीव मेळ्ता तकीत येतॊलो. वोडकयो घॆवनु बेसुनु इति मेळें? चांग ऎक जवयांक धवंडावनु धुवॆले जीवित नाशु केलॊलो म्हॊणु गवंचो लॊकु म्हण्तायि कन्नान अयिकिलें असा. जवंयान वेगळि वरडिक केले उपरांते माफ निवंगुनु धुवॆक वॊरनु सॊडूकयि वाट ना. धुवॆ तोण्डाक चोवंचाक तका जायिना. धुवॆ हथान खवंचे रीण सोरचानीक शॆणॆय मामु गेलो. अतां अम्मायि पुतूयि मात्र तं थंगा असायि. लगीचि धकुलभावु ट्रानसफर मॆळनु गावांतु रबूक येता.
पुताकयि बांगळूराक चांग कंपनींतु इन्टरव्यू जलें. सान कामांतु बेसूनु चांग काम सोदितालो तं तो. तॊ काम तका मेळॆरि तजे लगि वोचूनु रबुका. तका ऎक वरडीक लगॆन जलॆरि मिगॆले काम जलो.
ताणे स्वल्प व्हॊडु जवंचानीक तीणे तजे लगि सग कयिरीयिं संगिले तं. तका बप्पाक दिकूक मॊहूयि अशिलो तं. रमॆशाले दांपत्यांतु अपशब्द कायिं यॆवनीये म्हॊणु अशिलें दिकूनु तीणे तका सोळॊना.
सांझ जलि. पॊरॊब मम्मूयि वेगळो एकलॊयि कॊरनु सोयिरिकॆ कयिरॆक अयिलिं. रत्नाकॊरु अशिलो दिकूनु तॊ उलोवुंचाक बेसॊलो. तिका मुखारि वचाकयि इष्ट ना. जलॆरीयि काफि अनीक खाण वॊरनु दवरलें. अनीक ती भितरि गेलि.
कुंडलि सग चोयलिं. धा दीस वचानीक चेलियॆकयि चोयलिं. चेल्लि पुताक इष्ट जलि. वॆस्त सनीचि जावनु तं केलॆलि. तेदूसूचि वरडिकॆ दिसूयि चोयलिं.
तगॆलो बप्पा लगि नामू. कशि जाणवप? तिका विचारु. "बप्पाक कशि जाणवप पुता?" तीणे निवंगीलें.
"तॆं कांयि ना अम्मा, अबॊन बप्पाक अपमानु केलॊलो नवें, तॆ दिकूनु येवुंना असतने. वरडीके बरपारि बप्पालें नांव दवरि. रमॆशालॊयि रत्नालॊयि पूतु म्हॊणु दवरलॆ पूरॊ."
अम्मान संगीलें "तुगॆले मित्रांक उळदुकानकवॆ? तुका आवश्याक दुड्डुवांचो सहायु परॆन कोरचो ऎक मित्रु असा नवॆं".
"तजेलगि हांवे संगीले अम्मा. तका वेगळे ऎक व्हरडिकॆ वोचुका खयिं, वोचो अम्मा अतां कयिरें चोवंको."
वरडिकॆ मुरथमले दीसा महॆशु ऎक देवळांतु वोचूनु येता म्हॊणु संगूनु गेलो. देनपारा पोरतूनु तं अयिला. तॊण्ड हसूनु अशिलें. वरडिकॆ दिसा उडदा मुहूरतु जावनु वरडीकॆ गेलिं. वरडीक सूपर जावनु जलि. रत्ना तोण्डारि संतॊषूचि ना. बमुणानयि तीणॆय कॊरनु कॊरका जलॆलें नवॆ यॆं सग. मिजे कपलांतु फरकलान तं बरयिलयां. तीणे मनाक समाधान दिलें.
वरडीकॆ जेवणयि जावनु घरकडे गेलिं. उंबरावलॆन वरप, देवळांतु पायिं घालप सग जलें. सुन्नॆलिं बन्धुबान्धव सग अयिलॆलिं तं. सून विनम्र जावनु तं अशिलि. रत्नाक तिजॆरि इष्ट दिसलें.
व्हरडिकॆ दिसा सकाणि चाय पीवनु जवंचानीक पुतान संगीलें "अम्मा, आजि जेवणाक मिगॆले मित्रान उळदिलिं असा. अवंका तेगांकयि वोचुका. अम्माय वोग्गि भायिर सर".
अम्मान संगीले "हांव इत्याक पुता? बप्पाक अपमान कॊरनु अबॊन पेटॆयिले उपरांते हांव पुताले स्कूळांतु अनीक पुताले वरडिकॆक मात्र तं अयिलॆलिं असा. तुमि गेलॆरि पूरो".
पुतान जाप दिलि "हांवे मित्राक उतर दिलॆलें असा. अम्मान यॆवुनतिलें अम्मि वोचुना. यॊ अम्मा, म्हॊणु सुन्नॆनयि बळान संगुचानीक रत्नायि भायिर सरलि.
पुताले मित्रान पेटॆयिलॆले कारारि तीं मित्राले घरकडे गेलिं. काराचो सोवदु अयिकूनु मित्राले बयलॆन यॆवनु तंका घरांतु उळदीलि. मध्यप्राय अशिलि ऎकि बायल. पुतालो मित्रु प्राय अशिलोवॆ? रत्नान आठॆयिलें.
मित्राले बयलॆन संगीलें "ऎक मिनिट रबुका, हांव क्यामरा हडतां. ती भितॆरि गेलि. तीणे क्यामरा हडचे वॆळारि तिगॆलो बमूणूयि भायर अयिलो. महॆशाक चॊवनु हशिलो, रत्नाले लगीचि यॆवनु रबीलो. रत्ना इतिकी आठॊवनु तिकाचि विसॊरनु रबीलि. क्यामरा क्लिक जलें. इति चवंकता म्हॊणु रत्नाक मनांतु जलॆना. तिजे खंदॆरि ऎक हातु पोडचानीक ती झट जावनु घूवनु चोयलि. रमॆशु! विकाराचे आधिक्यान तिका धॊरनु रबूक जलॆना. थडथडॆवनु खलाक पॊडूक गेलॆले तिका रमॆशानयि बयिलॆनयि कॊरनु कदलारि वॊरनु निदायिलि. चेरडूंव निरझूळ जावनु रबीलियांयि. रम्यान वोचूनु एदे उदाक हाणु तिगॆले तोण्डारि फपुळें. पिवुंचाक निंबुवॆ उदाकयि हळें.
रत्नान लोवूचि दॊळे विसकळायिले. तीणे दुसॆरि दॊळे धंपीले. रमॆशान तिका धॊरनु नीट कॊरनु तका तेंकूनु बेसॆयिलि. निंबुवे उदका खोल्लो तिजे हथांतु दिलो. तॆ सुरक्षित हथांतु बेसले अमूल्य निमिष तिजे मनाक संजीवनि जावुनु दिसलें. रम्यान निंबुवॆ उदकाचो खोल्लो कडकडेवंचे हथांतु थकूनु काणघॆवनु तिका पीवयिलें. भयान रबिले चेरडुवांक भितरि पेटॆयिलिं.
रम्यान तिजेलगीचि बेसूनु संगीलें "अक्काक कसले कयरॆकयि अम्मि आसाय. वर्ष एदींचि जावनु अशिलें तुंगॆले मॆळप कशि असतने म्हॊणु भिलॆलिं त हांव. अतां तं मका समाधान जलेयां.
अक्कान बप्पा कॊण म्हॊणु संगूनु दिले उपरांते तॊ हंगा यॆवनु बप्पाक दिकीलो. मगीरि अतां परयंत सर्व कयरीयिं बप्पालगि निवंगूनु तं तॊ करता. मित्रु म्हॊणु संगूनु ताणे कोणालगीयि दुड्ड काणघॆवप ना. तका जाय जलॊलो सहायु बप्पा करता. तॆं काणघेवंचो तगॆलो अवकाशु तं. तका मिजेलगीयि भवंडालगीयि चांग स्नॆहु अस्सा. अक्काक कॊपु एतॊलवॆ म्हॊणु कळना नवें? तॆं दिकूनु अक्कालगि संगुकानका म्हॊणु बप्पान संगीलें. मिगॆले मलगडे भावाक सोयिरीक निवंगूनु थंगा पेटॊयिलॊलॊयि अमीचि तं. अवंका एकि चांगि सून मेळतलि नवॆं. माया चांगि सून जावनु अक्काक चोयतलि म्हळॊलो विश्वासु मका अस्सा.
यॆं सग अयिकूनु रत्नाले मनाक संतॊषु कीं, आश्वासु कीं, कॊपु कीं दिसलो म्हॊणु तिकाचि कळना. ती अनाथ नयि म्होळॊलो आश्वासु तं चॊडु अशिलो. हजा व्हॊड इति जावंका. तीणे कळॆलि तपस्या सफल जलि.
उलॊवनतिले बेसले रत्नाक चॊवनु निवंगीले "अकाक अवंचॆरि कॊपु असवॆ?"
रत्नान कॊपु तोण्डारि हाणु जाप दिलि "अस्सा, बप्पायि पुतूयि एकडे जावनु मका दूर केलि नवॆं".
"तशि नयि अका, समय ऎनाफडॆन संगू म्हॊणु आठॆयिलें. रमॆशाक अतयि अक्काक वंकाणसूक तं वॆळु असा. मका तॆं कयिरेंतु स्वल्प कुसुंगायॊय अक्कालगि असायि" म्हॊणु संगूनु ती हस्सीलि.
ती रमॆशाले तोण्डारि चोयलि. शान्त जावनु हसूनु बेसले तजे तोण्डाक चॊवनु उतुलकीं वरषीं तीवयि हसीलि. संतृप्ति भोरलॊलो हासु.
--------------------------------------------------------
तीनि भागु जावनु बरयलॆलि यी काणि हंगा समाप्त जता.
Saturday, November 20, 2010
बप्पालो मॊग - २
तॊ अयितारु अतयिं मनांतु थकूनु वचना. वरडीक नाका म्हॊणु संगिले जलॆरीयि बप्पाचे भय्यान कायिं उलॆयिलॆना. संजे चारि घंटे जलिं. रमॆशूयि तगॆलि भयणि राजीयि, तिगॆलो बमूणूयि, रमॆशालो मम्मूयि कॊरनु अयिलिं. बप्पा बप्पालो प्रभावु उलॊवनु बेसॊलो. अम्मान दिलॊलो खाणा पॊळॆरू हांवे फिदरांतु वॊरनु दवरलो. ऎक फंता दॊळे तगॆले तोण्डारि गेले. घूवनु चाय हाडूक वचे वॆळारीचि तॆं तॊण्ड मिगॆले मनांतु थपलें. अजीयि तॆं तॊण्ड तं मिगॆले मनांतु आसा. चाय वॊरनु दवरलि. ऎक फंता लगॆन नेणतॆंचि चॊवनु भितॆरि गेलि म्हॊणु ती आठॆयिता. ऎक तंतुलॆन दांपत्य जीविता पसूनु आशिलें स्वपन. अनियॆक तंतुलॆनि अम्माले दांपत्य दिकिलें भय्य. बप्पा बप्पाले दुड्ड, धुवॆचॆरि अशिलि माया, दिवंचावचे स्त्रीधनाचि जडाणि, सगटांचॆयि पसूनु उलॆयिता आसा.
तॆं सग अयिकूनु चायायि पीवनु तीं वचाक उटायिलिं. राजीन संगीलें "चेल्लि मिगेले अन्नाक इष्ट जलि. स्त्रीधनाचो आग्रहूयि अवंक ना. रत्नाक उपाशि घालनतिलें चोवुंचाक अशिलो पगारु अन्नाक मेळ्ता" म्हॊणु संगूनु ती गेलि. बप्पाक तॆं स्वल्प जड जलें जलॆरीयि कायिं उलॆयिलॊना. धुवॆक बॊरॆरि रबॆयलॆवरीचि जवयांक रबॊवुंचाक औसतनवॆं? तशि गेलि बप्पालि चिन्ता. मुकारि वचां म्हॊणु बप्पान दवरलें. वेस्तॆक दीसु चोयलिं. लेकचरर नवॆं जावयिं म्हॊणु अशिलो संतॊषूयि बप्पाक आसा.
सोनरा वुळदूनु घरकडे बेसॊवनु भंगार कॊरूक आरांबीलें. पनास पवनाचे भंगार पुणॆयि दीवंका. साठ पवन जलॆरीयि दीवुयात. एदॆंचि सनप्रायॆरि केलॆलें आसा. धुवॆक इष्ट अशिले भंगार कॊरूक संगीलें. रत्नाकराकयि रमॆशु लायक म्हॊणु दिसलें.
रमॆशाले घर टौणांतु तं. चांग घर. अम्मायि बप्पायि चेरडूंवयिं सन्तॊषान रबुचें स्नॆहु भरलॆलें घर तं अशिलें. रमॆशान धावेंतु शिकुचे वॆळारि ऎक अट्टाक यॆवनु बप्पा गेलो. अम्मा एकलीचि जलि. बप्पालि बन्धुबान्धव सग्ग दूर जलिं. अम्मान ताका शिकॆयिलो. लायक कॊरनु वडॆयलो. ताका कामु जले उपरांते राजीक वरडीक कॊरनु दिल्लि. अम्मा केदनायि संगताचि आसा "पुत्ता, तुगॆले चेरडाक दिकूनु जांवका माका मॊरका म्हॊणु तं आशा". तॆं दिकूनु रमॆशान वरडीक कॊरयां म्हॊणु दवरलें. रत्नाक दिकुचानिकचि ताका ती लायक म्हॊणु दिसलि. वॆस्त रत्नाले घरकडे तं कॊरका म्हॊणु तं अशिलें जलॆरीयि तॊ कायिं उलॆयिलॊना. राजीक वरडीक कॊरनु दिल्या रत्नाले गावांतु तं.
रमॆशाले अम्मान तंगॆले घरकडे तं वॆस्त कॊरका म्हॊणु संगीलें. धा जाणबी ना नवॆं, एकोलॊचि पूतु. देवळांतु वचानीक रमॆशानयि अम्मानयि रत्नाक दिकिलि आसा. राजीन चेलियॆक चॊवनु येवंचानीक अम्मालगि संगीलें "अम्मा, रत्ना चांगि चेल्लि तं, तिगॆले बप्पाक अहंकारि म्हॊणु तं गावांतु म्हणतायि".
अम्मान जाप दिल्लि "अम्मि रत्नाक नवॆ धूवॆ वरडीक कॊरनु हडतायि, तॊ व्हॊडु जलॆरि ताका व्हॊडु, अवंका इतें?" रत्नालें तॊंण्ड दिकिलॆरि ती उसळाउसळी म्हॊणु दिसना.
"वयि अम्मा" राजीन संगीलें. "तिगॆले अम्मायि ऎकि साध्वि मनीषि म्हॊणु तं म्हणतायि". तिका अवंगॆलीचि जावनु अम्मि लेकिलॆरि ती अवंचेलगीयि तशीचि नवॆ असतलि. तन्नि उलॊवंचे वॆळारि पूतु पवलो. "इत्ति अम्मा उलॆयितायि"? म्हॊणु निवंगुनु अम्मालगि बेसलो.
"कायिं ना पुता, रत्नालो बप्पा ऎकु वॆन्द्रु म्हॊणु गावांतु म्हणतायि म्हॊणु राजि संगतालि".
"तॆं हावयिं अयिकीलें अम्मा, रत्ना चांग स्वभावाचि चेल्लि म्हॊणु त हांव मनांतु केल्यां".
वॆस्त रमॆशाथयिं चन्द जावनु जलि. रत्नाले बप्पाले तोण्डारि मात्र तृप्ति ना. ताका वेगळॆलो ऊणावु मात्र तं दिकूक पडतालो.
दॊनि मास वचानीक राघव शॆणॆयन, दुवॆलि वरडीक तागॆले प्रभावाक सर जलॆले लेकान, झां झां जावनु केल्लि. मण्टॊवु, मण्टवि, ताजो शिंगारु सग्ग चंद अशिलें. जेवण, सकाणीचे खाण, कॊफी सरवय स्वादिष्ट तं आशिलें. वरडिकॆ कप्पड, भंगार, रत्नाले इष्ट तकीत तं शॆणॆय मम्मान कळॆलें. रत्नाले अम्मा वोरतातंतु थकूनु अयिलॆलॆंलगि विनम्रतॆन तं उलॆयलॆलि. गांवु सोगळॊचि वरडिकॆक उळदिलिं तं. सग्ग वरडिकॆंक कोरचे पशि दॊनि-तीनि ऱवंदयि अनीक गोडसें चड केलेलें तं.
वरडीक चोवंकुचे वॆळारीयि रत्नाक भय तं आशिलें. बप्पा रमॆशाले घरकडचे मनीषांक सान कोरचे लेकान इतॆयिं उलॆयितॊलोवॆ? वरडीक जावनु जालॆरि तीवयि तंगॆलीचि तं. तंका अयिलॊलो ऊणावु तिगॆलॊयि तं. मनांतु आठॊवुयात नंतना तिका इति कॊरूक जतने? रमॆशाले घरकडे वोचूनु उंबरावलॆन वॊरनु जावनु, रतीचि पोरतूनु ऎवंका म्हॊणु शॆणॆय मम्मान संगीलें.
"मिगॆले सात आठ मित्र रत्ति घरकडे एतलिं दिकूनु तॊडॊवु जतॊलो. फायि सकाणि ऎवुं" म्हॊणु रमॆशान जाप दिल्लि. तॆं कांयि शॆणॆयि मम्मान अयिकिलॆना. रमॆशान जाप दिलॆलीचि शॆणॆय मम्माक सयिलॆना. मतॆंतु दुक्कि म्हॊणु संगूनु शॆणॆय मामु धूवॆथयिं गेलॊना. अम्मायि रत्नाकरूयि कॊरनु गेलिं. हेरधूसा रमॆशु रत्नाकयि घॆवनु मावांथयिं अयिलो. ऎकि राति थंगा रबीलिं.
दुसॆर दिसा रमॆशान संगीलें "अम्मि घरकडे वतायि तं". "नाका, चारि दीस रबूनु गेल्लॆरि पूरो". शेणॆय मम्मान संगीलें.
रमॆशान जाप दिल्लि "परिभवु आठॊवनियें, आजि भयणी बमुणाथयिं वतलि. अम्माक एकलीचि रबॊवुंचे सम नयि नवॆं".
मगीरि शॆणॆय मामु कायिं उलॆयिलॊना. रत्नायि रमॆशूयि कॊरनु गेलिं. मगीरि रत्ना बप्पाथयिं अयिलॆना. शॆणॆय मामु धुवॆथयीयिं गेलॊना. दॊनि चारि फंता अम्मायि भावूयि कॊरनु यॆवनु चॊवनु गेलिं. सेन्ट्रल जेयिलांतु थकूनु भायिर अयिलॆवरीचि तं रत्नाक दिसताने.
ऎक दॆड वरष गेलिं. रमॆशूयि रत्नायि ऎक मनान स्नॆहु दीवनु काणघॆवनु संतॊषान आसाय दिकूनु तागॆले अम्माक व्हॊडु संतॊषु. अम्मा समान तं ती मयिंकयि लेकीता.
रत्ना गुरबीणि जालि. दॊगालॆयि अम्मांक हॊडु संतॊषु. अम्मायि रत्नाकॊरूयि कॊरनु गोडसाणी खाणयि घॆवनु धूवॆक चोवंचाक गेलिं. एदीचि घडि उलॊवनु बेसूनु जेवण जावनु पोरतूनु अयिलिं. शॆणॆय मामु धुवॆक चोवंचाक सरि गेलॊना.
मास धवले. पोंसुवन कॊरका म्हॊणु अम्मान सांगीलें. रमॆशान संतॊषान पोंसुवनाचो हॊमूयि केलो. शॆणॆयि मामु अयिलॊना. अम्मा कप्पड, भंगार, खाण सग्ग घॆवनु अयलि. बटमम्मालग्गि निवंगूनु बाळांतीरॆक वॊरूक चांगु दीसूयि चॊवनु तं गेल्यायिं.
संगिले दिसा अम्मान यॆवनु तिका बाळांतीरॆक वेल्लि. रमॆशाक सॊणु वचाक तिका दिसना. वोचुनतिले जवुना नवॆं? शॆणॆय मम्माक संतॊषु जालो. तिजॆरि व्हॊडु स्नॆहु. तिगॆले परिचरण सग्ग शॆणॆय मम्मालि बायिल सग्ग समयारि करता. मसान मास जावनु रत्ना बाळांति जल्लि. बाळांतिरॆक हळेले उपरांते रमॆशु रत्नाक चोवंचाक अयितरान अयितारा येतॊलो. तिका दुक्कि म्हॊणु अयिकूनु रमॆशु हॊस्पिटलांतु अयिलो. ती सुखान बाळांति जालि. भंगरा कुटूको सरीचि ऎकु चेल्लो. ताणे अम्माक हाणु चेरडाक दकॆयिलो. पुताले चेरडाक घॆवनु बेसले अम्माले निरवृति दिकूनु रमॆशूयि रत्नायि हर्षु पवलिं.
तिका घरकडे वेलि. शॆणॆय मम्मान व्हॊड कॊरनु नामकरण केलें. चेरडाक कुरटाक गोवंटॆक सग्ग भंगार कॊरनु घलें. तगॆलीयिं तिगॆलीयिं बन्धु-बान्धव सग्ग नमकरणाक अयिलॆलिं. अयितराचे रमॆशु पुताक चोवंचाक येतॊलो.
तीनि महिने गेले. सगटयिं सूर्याक घुवंचि ग्रह सरि तं. उटायिलॆरि सगटॆयिं पळ्ळॆलगि धावुनु पवंतनि. तॊ तगॆले दांत नतिले तॊण्ड पिंजूनु दकॆयितॊलो. रन्नीरि दूध आसा जलेरीयि विसॊरनु पळ्ळॆलग्गि रबुनु वतनि. रत्ना एकॆकु दिसूयि मेजूनु बेसतलि अयितारु एवंचाक. दॊगयिं कॊरनु बेसूनु पुताक ओपुरबायि करतनि. तागॆलि बप्पम्मा तीनि माहिने जावनु ताणे येवंचे दिसूयि चॊवनु बेसलि तं. फतरा मन्न अशिलो शॆणॆय मामु परॆन पळ्ळॆ लग्गि कॊण नतिले वॆळारि चोयितॊलो.
रमॆशु चेरडाक घरकडे हाडूक दीसु चोयिलो. तजे मुरथमले अयितारा येवंचानीक रमॆशान शॆणॆयि मम्मालग्गि संगीले "येतले अयितारा हांवे येवना. सॊमारा भयिणीकयि घॆवनु येतॊनो. रत्नाकयि चेरडाकयि वॊरूक बटमम्मान चांगु दीसु संगिलो आसा."
शॆणॆय मम्मालें तॊण्ड परतने. "तिका वॊरूक वोसुना, तुका जायि जलॆरि हंगा यॆवनु रबुयात". शॆणॆय मम्मान खरखरीचि सोवदान संगीलें.
रमॆशान जाप दिलि. "वरडीक जलॆले धूवॆन बमुणाथयिं नवॆं रबुका. हांव सॊमारा येतॊलो. बप्पालगि की बमुणालगि रबुका म्हॊणु रत्ना निशचयु कॊरो". रमॆशु गेलो. भितॆरि बेसूनु तंगॆलिं वरतमान अयिकतालि तं रत्ना. रमॆशान हंगा यॆवनु रबुन्ना म्हॊणु तिका कळता. बप्पा इति संगतॊलो म्हळॆले भय तं तिका. मयिनयि बमुणानयि दिलोलो स्नॆहु लेकूक जवना. स्नॆहु इति म्हॊणु मनांतु जलया वरडीक जाले उपरान्ते तं. इत्याकयि तिगॆले अभिप्रायाक मॊल अशिलें तं.
बपाले भयान घरकडे कॊण एलतपेलतांतु उलोवना. यन्त्र सरि तगतगॆलो कामु चोयतनि.
सॊमारा फलें जलें. अम्मान धूवॆक दीवनु पेटोवंचाक खाण सग्ग कॊरनु दवरलें. "रत्नान तिगॆले बमुणाथयिं रबुचे नवॆं अवंकायि सग अभिमानु".
"तुजेलगि निवंगिलॆना. निवंगिनाफडॆन संगिलॆ पूरो. मिगॆले धूवॆकयि, नतुवाकयि चोवंचाक तगॆथयिं वचाक माका जवना. तॊ जायि जलॆरि हंगा यॆवुनु रबो. मिजे हात खाल पॊडका दिकूनु तं दुड्डु कायिं चॊवनतिलें ताका वरडीक कॊरनु दिलॆलि".
सॊमारा धा वरारि रमॆशूयि राजीयि कॊरनु रत्नाक वॊरूक अयिलिं. चाय पीवनु सगटयिं वचाक भायिर सरलिं. रमॆशाचे मगलॆन चेरडाकयि घॆवुनु भायिर देवलॆलि रत्ना भिल्लि. कोपान आवॆषु अयिलॆवरीचि रबिलो बप्पा. "राब गॊ थंगा" म्हळॆलि आज्ञा अयिकूनु ती कडकडॆलि. अम्मायि भावूयि भयान मूक जावनु रबीलयायिं.
रत्नान रॊणु संगीलें "मिजेलगि एदो पूणॆयि स्नॆहु असा जलॆरि बप्पान माका आशीरवादु दीवनु बमुणाथयिं पेटॊवंका". शॆणॆय मम्माले मन लॊवु जलॆना. मगीरि अयिकिलें गरजन तं "मिगॆले उतर अयिकूनतिलें तूं गेलॆरि हांव हंगा कपानघॆवनु प्राणु पेलॆन घलतॊलो". इति कॊरका म्हॊणु कॊळ्नतिलें रत्ना रबीलि. कोपान भिसरावनु रबिलो बप्पा. भरलॆले दॊळे पुसूनु ती बमुणाक चोयलि. बप्पाले कोपाक बप्पान इतॆयिं केलॆरि स्रापु तिका. तिगॆलि अवस्था रमॆशाक मनांतु जलि. तॊ इति करतॊलो, बप्पान घलॆलि लक्षमण रॆखा दण्टवूनु वचाक तिका जलॆना. रमॆशूयि भयणीयि गेलिं. तॆ उपरांते रत्ना हसिलॆना. घरकडे कोणालगि चड उलवप ना. चेरडालें कयिरें मात्र ती करत. तीणे आठॆयिलें. धांक धा पॊणु येता म्हॊणु संगिलॆं जतकाचे फल अशिवॆ?
दॊनि वर्ष गेलिं. चेल्लो तगॆले बप्पावरीचि रुपळावंत आसा. तॆ वर्षा गावांतु आरटाक रमॆशु भयणीले घरकडे गेलॊलो. रत्नाकयि पुताकयि चोवंचि तान ताका अशिलि. रत्नान देवळांतु वचानीक रमॆशाक दिकीलो. पुताक दिकूनु ताणे लग्गि यॆवुनु कळ्ळो. बप्पान पुताक काणु उम्मा दिवंचे दिकुनु तिकाचि विसॊरनु रत्ना रबीलि. पवसकालाक मळबारि गरजेवंचॆ वरीचि ऎकु सोवदु अयिकूनु रत्ना कडकडॆलि. "कॊण संगीलें रॆ तुका मिगॆले नतुवाक काडूक?" रमॆशु वोगि पुताक खलाक रबॊवनु चोयलो. कोपान कुद्दूनु येता शॆणॆय मामु. भरलॆले लोकाले मुखारि तिगॆले बमुणाक अपमानु कोरचो बप्पा. रमॆशु दॆवनु गेलो. भूमि फुटूनु पाताळांतु गेलॆलि जलॆरि इति चांग आशिलें म्हॊणु रत्नाक दिसलें. अम्मान धुवॆ खंदॆरि हातु घलो. भावान यॆवनु पुताकयि कळो. तीं घरकडे गेलिं. इतिकीं महाकयिरें केलॆलि तृप्ति तं बप्पाले तोण्डारि. तॆ उपरांते तीणे खयिं वचप ना. मगीरि रमॆशाकयि दिकिलॊना. पुताले स्कूळांतु मात्र तं तीणे वचप. तगॆले बेगॆक तं ती वरलिया. ना जलॆरि आत्महत्या कॊरनु पुणॆयि ती बप्पाक समाधान दितलि आशिलि.
---------------------------------
तिस्सॊऱो भागु लगीचि घल्त्तायि
तॆं सग अयिकूनु चायायि पीवनु तीं वचाक उटायिलिं. राजीन संगीलें "चेल्लि मिगेले अन्नाक इष्ट जलि. स्त्रीधनाचो आग्रहूयि अवंक ना. रत्नाक उपाशि घालनतिलें चोवुंचाक अशिलो पगारु अन्नाक मेळ्ता" म्हॊणु संगूनु ती गेलि. बप्पाक तॆं स्वल्प जड जलें जलॆरीयि कायिं उलॆयिलॊना. धुवॆक बॊरॆरि रबॆयलॆवरीचि जवयांक रबॊवुंचाक औसतनवॆं? तशि गेलि बप्पालि चिन्ता. मुकारि वचां म्हॊणु बप्पान दवरलें. वेस्तॆक दीसु चोयलिं. लेकचरर नवॆं जावयिं म्हॊणु अशिलो संतॊषूयि बप्पाक आसा.
सोनरा वुळदूनु घरकडे बेसॊवनु भंगार कॊरूक आरांबीलें. पनास पवनाचे भंगार पुणॆयि दीवंका. साठ पवन जलॆरीयि दीवुयात. एदॆंचि सनप्रायॆरि केलॆलें आसा. धुवॆक इष्ट अशिले भंगार कॊरूक संगीलें. रत्नाकराकयि रमॆशु लायक म्हॊणु दिसलें.
रमॆशाले घर टौणांतु तं. चांग घर. अम्मायि बप्पायि चेरडूंवयिं सन्तॊषान रबुचें स्नॆहु भरलॆलें घर तं अशिलें. रमॆशान धावेंतु शिकुचे वॆळारि ऎक अट्टाक यॆवनु बप्पा गेलो. अम्मा एकलीचि जलि. बप्पालि बन्धुबान्धव सग्ग दूर जलिं. अम्मान ताका शिकॆयिलो. लायक कॊरनु वडॆयलो. ताका कामु जले उपरांते राजीक वरडीक कॊरनु दिल्लि. अम्मा केदनायि संगताचि आसा "पुत्ता, तुगॆले चेरडाक दिकूनु जांवका माका मॊरका म्हॊणु तं आशा". तॆं दिकूनु रमॆशान वरडीक कॊरयां म्हॊणु दवरलें. रत्नाक दिकुचानिकचि ताका ती लायक म्हॊणु दिसलि. वॆस्त रत्नाले घरकडे तं कॊरका म्हॊणु तं अशिलें जलॆरीयि तॊ कायिं उलॆयिलॊना. राजीक वरडीक कॊरनु दिल्या रत्नाले गावांतु तं.
रमॆशाले अम्मान तंगॆले घरकडे तं वॆस्त कॊरका म्हॊणु संगीलें. धा जाणबी ना नवॆं, एकोलॊचि पूतु. देवळांतु वचानीक रमॆशानयि अम्मानयि रत्नाक दिकिलि आसा. राजीन चेलियॆक चॊवनु येवंचानीक अम्मालगि संगीलें "अम्मा, रत्ना चांगि चेल्लि तं, तिगॆले बप्पाक अहंकारि म्हॊणु तं गावांतु म्हणतायि".
अम्मान जाप दिल्लि "अम्मि रत्नाक नवॆ धूवॆ वरडीक कॊरनु हडतायि, तॊ व्हॊडु जलॆरि ताका व्हॊडु, अवंका इतें?" रत्नालें तॊंण्ड दिकिलॆरि ती उसळाउसळी म्हॊणु दिसना.
"वयि अम्मा" राजीन संगीलें. "तिगॆले अम्मायि ऎकि साध्वि मनीषि म्हॊणु तं म्हणतायि". तिका अवंगॆलीचि जावनु अम्मि लेकिलॆरि ती अवंचेलगीयि तशीचि नवॆ असतलि. तन्नि उलॊवंचे वॆळारि पूतु पवलो. "इत्ति अम्मा उलॆयितायि"? म्हॊणु निवंगुनु अम्मालगि बेसलो.
"कायिं ना पुता, रत्नालो बप्पा ऎकु वॆन्द्रु म्हॊणु गावांतु म्हणतायि म्हॊणु राजि संगतालि".
"तॆं हावयिं अयिकीलें अम्मा, रत्ना चांग स्वभावाचि चेल्लि म्हॊणु त हांव मनांतु केल्यां".
वॆस्त रमॆशाथयिं चन्द जावनु जलि. रत्नाले बप्पाले तोण्डारि मात्र तृप्ति ना. ताका वेगळॆलो ऊणावु मात्र तं दिकूक पडतालो.
दॊनि मास वचानीक राघव शॆणॆयन, दुवॆलि वरडीक तागॆले प्रभावाक सर जलॆले लेकान, झां झां जावनु केल्लि. मण्टॊवु, मण्टवि, ताजो शिंगारु सग्ग चंद अशिलें. जेवण, सकाणीचे खाण, कॊफी सरवय स्वादिष्ट तं आशिलें. वरडिकॆ कप्पड, भंगार, रत्नाले इष्ट तकीत तं शॆणॆय मम्मान कळॆलें. रत्नाले अम्मा वोरतातंतु थकूनु अयिलॆलॆंलगि विनम्रतॆन तं उलॆयलॆलि. गांवु सोगळॊचि वरडिकॆक उळदिलिं तं. सग्ग वरडिकॆंक कोरचे पशि दॊनि-तीनि ऱवंदयि अनीक गोडसें चड केलेलें तं.
वरडीक चोवंकुचे वॆळारीयि रत्नाक भय तं आशिलें. बप्पा रमॆशाले घरकडचे मनीषांक सान कोरचे लेकान इतॆयिं उलॆयितॊलोवॆ? वरडीक जावनु जालॆरि तीवयि तंगॆलीचि तं. तंका अयिलॊलो ऊणावु तिगॆलॊयि तं. मनांतु आठॊवुयात नंतना तिका इति कॊरूक जतने? रमॆशाले घरकडे वोचूनु उंबरावलॆन वॊरनु जावनु, रतीचि पोरतूनु ऎवंका म्हॊणु शॆणॆय मम्मान संगीलें.
"मिगॆले सात आठ मित्र रत्ति घरकडे एतलिं दिकूनु तॊडॊवु जतॊलो. फायि सकाणि ऎवुं" म्हॊणु रमॆशान जाप दिल्लि. तॆं कांयि शॆणॆयि मम्मान अयिकिलॆना. रमॆशान जाप दिलॆलीचि शॆणॆय मम्माक सयिलॆना. मतॆंतु दुक्कि म्हॊणु संगूनु शॆणॆय मामु धूवॆथयिं गेलॊना. अम्मायि रत्नाकरूयि कॊरनु गेलिं. हेरधूसा रमॆशु रत्नाकयि घॆवनु मावांथयिं अयिलो. ऎकि राति थंगा रबीलिं.
दुसॆर दिसा रमॆशान संगीलें "अम्मि घरकडे वतायि तं". "नाका, चारि दीस रबूनु गेल्लॆरि पूरो". शेणॆय मम्मान संगीलें.
रमॆशान जाप दिल्लि "परिभवु आठॊवनियें, आजि भयणी बमुणाथयिं वतलि. अम्माक एकलीचि रबॊवुंचे सम नयि नवॆं".
मगीरि शॆणॆय मामु कायिं उलॆयिलॊना. रत्नायि रमॆशूयि कॊरनु गेलिं. मगीरि रत्ना बप्पाथयिं अयिलॆना. शॆणॆय मामु धुवॆथयीयिं गेलॊना. दॊनि चारि फंता अम्मायि भावूयि कॊरनु यॆवनु चॊवनु गेलिं. सेन्ट्रल जेयिलांतु थकूनु भायिर अयिलॆवरीचि तं रत्नाक दिसताने.
ऎक दॆड वरष गेलिं. रमॆशूयि रत्नायि ऎक मनान स्नॆहु दीवनु काणघॆवनु संतॊषान आसाय दिकूनु तागॆले अम्माक व्हॊडु संतॊषु. अम्मा समान तं ती मयिंकयि लेकीता.
रत्ना गुरबीणि जालि. दॊगालॆयि अम्मांक हॊडु संतॊषु. अम्मायि रत्नाकॊरूयि कॊरनु गोडसाणी खाणयि घॆवनु धूवॆक चोवंचाक गेलिं. एदीचि घडि उलॊवनु बेसूनु जेवण जावनु पोरतूनु अयिलिं. शॆणॆय मामु धुवॆक चोवंचाक सरि गेलॊना.
मास धवले. पोंसुवन कॊरका म्हॊणु अम्मान सांगीलें. रमॆशान संतॊषान पोंसुवनाचो हॊमूयि केलो. शॆणॆयि मामु अयिलॊना. अम्मा कप्पड, भंगार, खाण सग्ग घॆवनु अयलि. बटमम्मालग्गि निवंगूनु बाळांतीरॆक वॊरूक चांगु दीसूयि चॊवनु तं गेल्यायिं.
संगिले दिसा अम्मान यॆवनु तिका बाळांतीरॆक वेल्लि. रमॆशाक सॊणु वचाक तिका दिसना. वोचुनतिले जवुना नवॆं? शॆणॆय मम्माक संतॊषु जालो. तिजॆरि व्हॊडु स्नॆहु. तिगॆले परिचरण सग्ग शॆणॆय मम्मालि बायिल सग्ग समयारि करता. मसान मास जावनु रत्ना बाळांति जल्लि. बाळांतिरॆक हळेले उपरांते रमॆशु रत्नाक चोवंचाक अयितरान अयितारा येतॊलो. तिका दुक्कि म्हॊणु अयिकूनु रमॆशु हॊस्पिटलांतु अयिलो. ती सुखान बाळांति जालि. भंगरा कुटूको सरीचि ऎकु चेल्लो. ताणे अम्माक हाणु चेरडाक दकॆयिलो. पुताले चेरडाक घॆवनु बेसले अम्माले निरवृति दिकूनु रमॆशूयि रत्नायि हर्षु पवलिं.
तिका घरकडे वेलि. शॆणॆय मम्मान व्हॊड कॊरनु नामकरण केलें. चेरडाक कुरटाक गोवंटॆक सग्ग भंगार कॊरनु घलें. तगॆलीयिं तिगॆलीयिं बन्धु-बान्धव सग्ग नमकरणाक अयिलॆलिं. अयितराचे रमॆशु पुताक चोवंचाक येतॊलो.
तीनि महिने गेले. सगटयिं सूर्याक घुवंचि ग्रह सरि तं. उटायिलॆरि सगटॆयिं पळ्ळॆलगि धावुनु पवंतनि. तॊ तगॆले दांत नतिले तॊण्ड पिंजूनु दकॆयितॊलो. रन्नीरि दूध आसा जलेरीयि विसॊरनु पळ्ळॆलग्गि रबुनु वतनि. रत्ना एकॆकु दिसूयि मेजूनु बेसतलि अयितारु एवंचाक. दॊगयिं कॊरनु बेसूनु पुताक ओपुरबायि करतनि. तागॆलि बप्पम्मा तीनि माहिने जावनु ताणे येवंचे दिसूयि चॊवनु बेसलि तं. फतरा मन्न अशिलो शॆणॆय मामु परॆन पळ्ळॆ लग्गि कॊण नतिले वॆळारि चोयितॊलो.
रमॆशु चेरडाक घरकडे हाडूक दीसु चोयिलो. तजे मुरथमले अयितारा येवंचानीक रमॆशान शॆणॆयि मम्मालग्गि संगीले "येतले अयितारा हांवे येवना. सॊमारा भयिणीकयि घॆवनु येतॊनो. रत्नाकयि चेरडाकयि वॊरूक बटमम्मान चांगु दीसु संगिलो आसा."
शॆणॆय मम्मालें तॊण्ड परतने. "तिका वॊरूक वोसुना, तुका जायि जलॆरि हंगा यॆवनु रबुयात". शॆणॆय मम्मान खरखरीचि सोवदान संगीलें.
रमॆशान जाप दिलि. "वरडीक जलॆले धूवॆन बमुणाथयिं नवॆं रबुका. हांव सॊमारा येतॊलो. बप्पालगि की बमुणालगि रबुका म्हॊणु रत्ना निशचयु कॊरो". रमॆशु गेलो. भितॆरि बेसूनु तंगॆलिं वरतमान अयिकतालि तं रत्ना. रमॆशान हंगा यॆवनु रबुन्ना म्हॊणु तिका कळता. बप्पा इति संगतॊलो म्हळॆले भय तं तिका. मयिनयि बमुणानयि दिलोलो स्नॆहु लेकूक जवना. स्नॆहु इति म्हॊणु मनांतु जलया वरडीक जाले उपरान्ते तं. इत्याकयि तिगॆले अभिप्रायाक मॊल अशिलें तं.
बपाले भयान घरकडे कॊण एलतपेलतांतु उलोवना. यन्त्र सरि तगतगॆलो कामु चोयतनि.
सॊमारा फलें जलें. अम्मान धूवॆक दीवनु पेटोवंचाक खाण सग्ग कॊरनु दवरलें. "रत्नान तिगॆले बमुणाथयिं रबुचे नवॆं अवंकायि सग अभिमानु".
"तुजेलगि निवंगिलॆना. निवंगिनाफडॆन संगिलॆ पूरो. मिगॆले धूवॆकयि, नतुवाकयि चोवंचाक तगॆथयिं वचाक माका जवना. तॊ जायि जलॆरि हंगा यॆवुनु रबो. मिजे हात खाल पॊडका दिकूनु तं दुड्डु कायिं चॊवनतिलें ताका वरडीक कॊरनु दिलॆलि".
सॊमारा धा वरारि रमॆशूयि राजीयि कॊरनु रत्नाक वॊरूक अयिलिं. चाय पीवनु सगटयिं वचाक भायिर सरलिं. रमॆशाचे मगलॆन चेरडाकयि घॆवुनु भायिर देवलॆलि रत्ना भिल्लि. कोपान आवॆषु अयिलॆवरीचि रबिलो बप्पा. "राब गॊ थंगा" म्हळॆलि आज्ञा अयिकूनु ती कडकडॆलि. अम्मायि भावूयि भयान मूक जावनु रबीलयायिं.
रत्नान रॊणु संगीलें "मिजेलगि एदो पूणॆयि स्नॆहु असा जलॆरि बप्पान माका आशीरवादु दीवनु बमुणाथयिं पेटॊवंका". शॆणॆय मम्माले मन लॊवु जलॆना. मगीरि अयिकिलें गरजन तं "मिगॆले उतर अयिकूनतिलें तूं गेलॆरि हांव हंगा कपानघॆवनु प्राणु पेलॆन घलतॊलो". इति कॊरका म्हॊणु कॊळ्नतिलें रत्ना रबीलि. कोपान भिसरावनु रबिलो बप्पा. भरलॆले दॊळे पुसूनु ती बमुणाक चोयलि. बप्पाले कोपाक बप्पान इतॆयिं केलॆरि स्रापु तिका. तिगॆलि अवस्था रमॆशाक मनांतु जलि. तॊ इति करतॊलो, बप्पान घलॆलि लक्षमण रॆखा दण्टवूनु वचाक तिका जलॆना. रमॆशूयि भयणीयि गेलिं. तॆ उपरांते रत्ना हसिलॆना. घरकडे कोणालगि चड उलवप ना. चेरडालें कयिरें मात्र ती करत. तीणे आठॆयिलें. धांक धा पॊणु येता म्हॊणु संगिलॆं जतकाचे फल अशिवॆ?
दॊनि वर्ष गेलिं. चेल्लो तगॆले बप्पावरीचि रुपळावंत आसा. तॆ वर्षा गावांतु आरटाक रमॆशु भयणीले घरकडे गेलॊलो. रत्नाकयि पुताकयि चोवंचि तान ताका अशिलि. रत्नान देवळांतु वचानीक रमॆशाक दिकीलो. पुताक दिकूनु ताणे लग्गि यॆवुनु कळ्ळो. बप्पान पुताक काणु उम्मा दिवंचे दिकुनु तिकाचि विसॊरनु रत्ना रबीलि. पवसकालाक मळबारि गरजेवंचॆ वरीचि ऎकु सोवदु अयिकूनु रत्ना कडकडॆलि. "कॊण संगीलें रॆ तुका मिगॆले नतुवाक काडूक?" रमॆशु वोगि पुताक खलाक रबॊवनु चोयलो. कोपान कुद्दूनु येता शॆणॆय मामु. भरलॆले लोकाले मुखारि तिगॆले बमुणाक अपमानु कोरचो बप्पा. रमॆशु दॆवनु गेलो. भूमि फुटूनु पाताळांतु गेलॆलि जलॆरि इति चांग आशिलें म्हॊणु रत्नाक दिसलें. अम्मान धुवॆ खंदॆरि हातु घलो. भावान यॆवनु पुताकयि कळो. तीं घरकडे गेलिं. इतिकीं महाकयिरें केलॆलि तृप्ति तं बप्पाले तोण्डारि. तॆ उपरांते तीणे खयिं वचप ना. मगीरि रमॆशाकयि दिकिलॊना. पुताले स्कूळांतु मात्र तं तीणे वचप. तगॆले बेगॆक तं ती वरलिया. ना जलॆरि आत्महत्या कॊरनु पुणॆयि ती बप्पाक समाधान दितलि आशिलि.
---------------------------------
तिस्सॊऱो भागु लगीचि घल्त्तायि
Sunday, November 7, 2010
बप्पालो मॊग - १
आजि महॆषाक सोयरीक निवंगूनु येतायि म्हॊणु धकुलभावु संगतालो. ऎक पॊरॊबुमम्मालि चेल्लि. बी.कॊं शिकिल्लि. शिकवण इतॆयिं जलॆरीयि, गुणवन्ति जांका म्हॊणु तं मिगॆलि प्रार्थना. ताका ऎक चांग जीवित जावंका. बप्पाक दिकूनातिलें वडलो तं तॊ. तागॆलें दांपत्य चांग जावंका म्हळॆलि इच्छा मात्र तं माका आसा. बप्पान बळ कॊरनु संगूनु बमुणाथयिं वचाक दीवनतिलें मिगॆलो जन्मु व्यर्थ केलो. आतं मॆणा वाति सरि जॊळनु सोरचो जन्मु नवॆं मिगॆलो. पुतालें तॊण्ड चॊवनु सग्ग विसरता. हांव स्वल्प धैर्य दकॊवनु तेदूस दॆवनु गेलॆलि जलॆरि आजि स्वर्गतुल्य आसिलें जीवित माका मेळतने अशिलें. पुत्ताक बप्पालो मॊगु मेळतॊलो आशिलो.
"हांवे धरलॆले घॊडॆक शिंग चारि म्हॊणु संगिलॆरि वयि म्हॊणका. व्हॊडु जन्मि नवॆं? बप्पाक वेगळॆलें दुख मनांतु जायना. अम्मा सरि भयान तं बप्पालगि उलॆयतलि. स्नॆहु म्होळॊलो इत्ति म्हॊणु बप्पाक कळना. कामु कॊरूक अयिलॆलॆंक सोवता दिकिलॆरि अवंका मनांतु दुख दिसतने. म्हळॆरि बप्पालगि कॊण संगतने? तॆ कालाचो तॆ वटराचो कीरीट नातिलो रायु सरि तं बप्पा अशिलो. तंगॆलो स्रापु जायत माका यी गति अयलया.
मिगॆले मन बप्पाक कशि कॊळूक? अम्मायि इत्ति करतलि? अम्माले मनांतुलें कायिं संगूक सरि अम्माक धैर्य ना. घरकडे कामु कोरचे बयिलांक अशिलें स्वातन्त्र्य सरि अम्माक ना. आतायिं बप्पान सनप्रायॆरि अम्माक दिकूनु, वरडीक कॊरनु आणाफडॆन ’तंगॆले अम्मान भोगिलें’ सग्ग बयिलॆनयि भोगुका म्हॊणु संगुचे बम्मूण अतयिं असायि. बायिल रडता दिकनाफडॆन तंगॆले ददूलपण दकॆयिलें म्हळॆलें गर्व तं तंका. रवंदयॆक मीट मिरियासांग ऊणे म्हॊणु संगूनु बप्पान वटें काणु अम्मा अंगारि उडयिलॆलें उतुलफंत दिकिलें आसा. बयिलांक मरचें परॆन तंगॆलो अवकाशु जावनु लेकुचे अतयिं असायि. आतां तॆं ऊणे जावनु येता. चडयि येलत-पेलतांतु सॊणु दिवंचि तं.
अम्माले कष्ट दिकूनु, वरडीक इत्याक म्हॊणु माका दिसलें आसा. शंभरि फंता दॆवनु वच म्हॊणु सांगिले अयिकूनूयि, अभिमानाक ऊणावु अयिलॆरीयि, समूहाक भीवनु ऎक दंतूक स्नॆहु सरी नतिले बमुणालग्गि दीस काडूकवॆ? हांव मिजेलगीचि निवंगिलें आसा. वरडीक इत्याक? म्हळॆरि वड्डल्ले चेलियांक वरडीक कॊरनतिलें खंचॆयि बप्पा रबतॊलोवॆ?
मिगॆले ग्राडुवॆषन जवंचानीक बप्पान सोयरीक सोदूक आरांबीलें. व्होळो दामॆलि जावंका म्हॊणु बप्पाक ना अशिलें. बप्पालो प्राभावु अंगीकारु कोरचो चेल्लो जायि. चारि जाणालग्गि अभिमानान संगूक ओवसुचो कामु जायि.
वरडिक जावनु स वर्षीं चेरडुं ना म्हॊणु विचारान आशिले वॆळारि त हांव जालॆलिं. तॆ दिकूनु माका ’रत्न’ म्हॊणु बप्पान नांव घलें. मतॆरि दोवॊरनु तं माका वडयलॆलि. दॊनि वर्ष जवंचानीक धकुलभावु रत्नाकरूयि जालो. मिजॆरि बप्पाक चडि माया आशिलि. अम्मान दुशॆरि गुरबीणि जवंचानीक, अम्मा पोटान्तु इतॆं म्हॊणु निवंगिलॆरि ’बाबु’ म्हॊणु हांव संगतानि खयिं. बाबु जलॆरि माका चांग ऎक गिफ्ट दीन म्हॊणु बप्पान संगीलें. रत्नाकराले नामकरणा वॆळारि ताका घालूक सुदर्शनयि सरपळीयि कोरचे भरशि माकायि पांच पवना माळा कॊरनु दिलि.
बप्पान सोयरीक सोदूक आरांबीलें. एकॆक चेलॆंक एकॆक ऊणावु बप्पा दिकूनु धरतॊलो. कयिरें बप्पाले हथा खाल पोडचो चेल्लो जावंका. सोदूनु सोदूनु मास भॊरनु गेले. बप्पालें ’रत्न’ काणघेवंचाक कॊण अयिलॆनायि. तवळि तं ब्रॊकर मल्लोमम्मान ऎकि सोयरीक हळॆलि.
ऎकु चेल्लो आसा. ताका बप्पा ना. टौणांतु चांग ऎक घर आसा. थंगा अम्मायि पुतूयि रबतायि. भयणीक वरडीक कॊरनु दिलि. अम्मा ऎकि साधु मनीषि. पूतु कॊळॆजांतु लेकचरर तं. चोवंचाक रुपळावंतु. वायिटु स्वाभावु कायिं ना.
बप्पाक ती सोयरीक चांगि म्हॊणु दिसलें. बप्पा मुक्कारि सोरलो. जातक चोयिलिं. धांक धा पॊणु एता. आतां दिसता, कसलें पॊणु ऎवप? लागि रबूक कपलांतु ना. ’कपलांन्तु नतिलॆक कोंकूनु घलॆरि वोंकूनु वतलें’ म्हण्तायि.
---------------------
भागु २ मुक्कारि येता
"हांवे धरलॆले घॊडॆक शिंग चारि म्हॊणु संगिलॆरि वयि म्हॊणका. व्हॊडु जन्मि नवॆं? बप्पाक वेगळॆलें दुख मनांतु जायना. अम्मा सरि भयान तं बप्पालगि उलॆयतलि. स्नॆहु म्होळॊलो इत्ति म्हॊणु बप्पाक कळना. कामु कॊरूक अयिलॆलॆंक सोवता दिकिलॆरि अवंका मनांतु दुख दिसतने. म्हळॆरि बप्पालगि कॊण संगतने? तॆ कालाचो तॆ वटराचो कीरीट नातिलो रायु सरि तं बप्पा अशिलो. तंगॆलो स्रापु जायत माका यी गति अयलया.
मिगॆले मन बप्पाक कशि कॊळूक? अम्मायि इत्ति करतलि? अम्माले मनांतुलें कायिं संगूक सरि अम्माक धैर्य ना. घरकडे कामु कोरचे बयिलांक अशिलें स्वातन्त्र्य सरि अम्माक ना. आतायिं बप्पान सनप्रायॆरि अम्माक दिकूनु, वरडीक कॊरनु आणाफडॆन ’तंगॆले अम्मान भोगिलें’ सग्ग बयिलॆनयि भोगुका म्हॊणु संगुचे बम्मूण अतयिं असायि. बायिल रडता दिकनाफडॆन तंगॆले ददूलपण दकॆयिलें म्हळॆलें गर्व तं तंका. रवंदयॆक मीट मिरियासांग ऊणे म्हॊणु संगूनु बप्पान वटें काणु अम्मा अंगारि उडयिलॆलें उतुलफंत दिकिलें आसा. बयिलांक मरचें परॆन तंगॆलो अवकाशु जावनु लेकुचे अतयिं असायि. आतां तॆं ऊणे जावनु येता. चडयि येलत-पेलतांतु सॊणु दिवंचि तं.
अम्माले कष्ट दिकूनु, वरडीक इत्याक म्हॊणु माका दिसलें आसा. शंभरि फंता दॆवनु वच म्हॊणु सांगिले अयिकूनूयि, अभिमानाक ऊणावु अयिलॆरीयि, समूहाक भीवनु ऎक दंतूक स्नॆहु सरी नतिले बमुणालग्गि दीस काडूकवॆ? हांव मिजेलगीचि निवंगिलें आसा. वरडीक इत्याक? म्हळॆरि वड्डल्ले चेलियांक वरडीक कॊरनतिलें खंचॆयि बप्पा रबतॊलोवॆ?
मिगॆले ग्राडुवॆषन जवंचानीक बप्पान सोयरीक सोदूक आरांबीलें. व्होळो दामॆलि जावंका म्हॊणु बप्पाक ना अशिलें. बप्पालो प्राभावु अंगीकारु कोरचो चेल्लो जायि. चारि जाणालग्गि अभिमानान संगूक ओवसुचो कामु जायि.
वरडिक जावनु स वर्षीं चेरडुं ना म्हॊणु विचारान आशिले वॆळारि त हांव जालॆलिं. तॆ दिकूनु माका ’रत्न’ म्हॊणु बप्पान नांव घलें. मतॆरि दोवॊरनु तं माका वडयलॆलि. दॊनि वर्ष जवंचानीक धकुलभावु रत्नाकरूयि जालो. मिजॆरि बप्पाक चडि माया आशिलि. अम्मान दुशॆरि गुरबीणि जवंचानीक, अम्मा पोटान्तु इतॆं म्हॊणु निवंगिलॆरि ’बाबु’ म्हॊणु हांव संगतानि खयिं. बाबु जलॆरि माका चांग ऎक गिफ्ट दीन म्हॊणु बप्पान संगीलें. रत्नाकराले नामकरणा वॆळारि ताका घालूक सुदर्शनयि सरपळीयि कोरचे भरशि माकायि पांच पवना माळा कॊरनु दिलि.
बप्पान सोयरीक सोदूक आरांबीलें. एकॆक चेलॆंक एकॆक ऊणावु बप्पा दिकूनु धरतॊलो. कयिरें बप्पाले हथा खाल पोडचो चेल्लो जावंका. सोदूनु सोदूनु मास भॊरनु गेले. बप्पालें ’रत्न’ काणघेवंचाक कॊण अयिलॆनायि. तवळि तं ब्रॊकर मल्लोमम्मान ऎकि सोयरीक हळॆलि.
ऎकु चेल्लो आसा. ताका बप्पा ना. टौणांतु चांग ऎक घर आसा. थंगा अम्मायि पुतूयि रबतायि. भयणीक वरडीक कॊरनु दिलि. अम्मा ऎकि साधु मनीषि. पूतु कॊळॆजांतु लेकचरर तं. चोवंचाक रुपळावंतु. वायिटु स्वाभावु कायिं ना.
बप्पाक ती सोयरीक चांगि म्हॊणु दिसलें. बप्पा मुक्कारि सोरलो. जातक चोयिलिं. धांक धा पॊणु एता. आतां दिसता, कसलें पॊणु ऎवप? लागि रबूक कपलांतु ना. ’कपलांन्तु नतिलॆक कोंकूनु घलॆरि वोंकूनु वतलें’ म्हण्तायि.
---------------------
भागु २ मुक्कारि येता
Sunday, October 31, 2010
प्रदीपालि वरडीक
जन्न मामु मुकावॆले कूडांतु ईसी चेयरारि पळ्ळा. सबाव पळ्ळॆरि एकॆक कयिरें मनांतु येतने. दॊग जाण धुवांकयि वरडीक कॊरनु पेटॆयिलिं. ऎकु ऊणावूयि हाणतिलें भॊरनु दुडु उसूनु तं वरडीक केलॆलि. भंगार, दुडु, अयिदन, सग्ग कॊणे ऊणे म्हॊणु संगूनतिले लेकान दिलें. अनीक प्रदीपालि वरडीक लगॆन जल्यारि मिगॆलो भारु सग्ग जतॊलो.
पांच वरष जालिं तॊ कामारि आसा. एतले महिनॆंतु ताका अटावीस वर्ष जतनि. चांगि ऎकि चेल्लि म्हळॆरि तॊडॊवु जावुनतिलें तगॆलि वरडीकयि चोवंकॊवुंका. सोयरीक भॊरनु येताय. तॊ कायिं उलॆयिना. झळॆले अंगणांतु सान पावल दिकूक अतिमॊहु आसा. प्रदीपाले अम्माकयि घरकडचे कामांतु हातु वण्टूक एकॆलि जावुंका.
जन्नमम्मालि बायिल लक्षीमक्कायि तॆंचि तं आठॆयितालि. धुवानि वरषाक दॊनि-चारि दीस यॆनाफडॆन नतुरांक मॊगु करप आसा. कुडुंबारि वारिस जावनु अवंक केदनायि ओपुरबायि कॊरूक ऎक चेरडुं प्रदीपाक जावंका नवें?
भय्याले पुतान गेल्ले वर्षा व्होळे घरकडे थकुनु भॊरनु स्त्रीधन काणघॆवुनु वरडीक केलि. आतां मयींयि सुन्नयि केदनायि ऎक-दॊनि उलॊवनु झगडें तं. समाधानारि निशें पीवप ना.
चेलियांक दिवंचे वॆळारि उतुलॆंचि भय्य दिसलॆना. कालु पोरतॊलो. परणे कालाक, संगिलें अयिकूनूयि, मरलॆरि घॆवनूयि पोडचो चेलीयो अशिल्यो. आतां तशिवॆ? तशि अशिलि जायि म्हॊणु माका ना. माका बमुणाले अम्मा म्हॊणु बहुमान दिवुंचि, स्नॆहु अश्शिल्लि एकलि चेल्लि पूरो.
जन्नमम्मालो "एदें उदाक अडशिवॆ माका" म्होळॊलो उलो अयिकूनु, लक्षीमक्का उदाक घॆवनु आयलि. उदाक पीवनु खोल्लो दीवनु जन्नमम्मान संगीलें "प्रदीपाकयि लगीचि वरडीक केलॆरि तुकायि वसरॆंतु सहायाक सून येतलि नवें"?
"हावंयि तॆंचि त आठॆयतानि. अवंका दोगांकयि बेसूनु खॆळोवंचाक ऎक सान चेरडुं. मनान्तु मण्डे खतानि तं हांव" म्होणु लक्षीमक्कान संगीलें. आजि प्रदीपु यॆवो, तजेलगि उलॊवुं. दोगानीयि मनांतु लेकीलें.
प्रदीपु टौणांतु बांकांतु तं काम करता. सकणीचि गेल्यारि चां सांज जतलि येवंचाक. थोगडे वॆळारि रतीयि जाता.
राति जवंचानीक प्रदीप अयिलो. ताणे बेसूनु चाय पिवुंचे वॆळारि अम्मानयि बप्पानयि वरडिकॆ कयिरिं काणु घलिं.
अम्मा: पुतॊ, तुका प्रायि अटावीस जालिं. अनीक लगीचि वरडीक कॊरका. माकायि बप्पाकयि तीतं इच्छा.
पूतु: चॊवुयां अम्मा, माका थोगडे आदर्श सग्ग आसा. तॆं तुंका हीत जल्यारि मुकारि वोचुं.
बप्पा: इतिकिं तुगॆले आदर्श? सांग.
पूतु: अम्मानयि बप्पानयि मन्न दीवनु अयिकुका. मंताले पुतान व्होळे घरकडे थकूनु दुडूयि भंगारयि काणघॆवनु वरडीक केलि. आजि तीणे घलॆले बॊरॆरि, सगटानीयि चोवुंकुका. तॆ बेगॆक माका मेळना. मिगॆले सुखांतूयि दुखांतुयि वण्टो कडचि, तुंका मानु दिवंचि, एकि बायिल तं माका जायि. स्त्रीधन ऎकु दुडु सरि माका नका.
बप्पा: तुगेले दोगयिं भेयणियांकयि स्त्रीधन दीवनु नवें वरडीक केल्या, तीं तंगॆले बमुणांले घरकडे चॊवुनु पॊळॊवुनु रबनायिंवॆ?
पूतु: जावयात, जल्यारि माका चेलियॆले घरकडचे धा दुडु सरि नाका. तॊ मिगॆलो निश्चयु तं.
अम्मा: वरडिकॆ वॆचु नकवॆ पुता?
पूतु: दुडु वॆचु कोरचि व्हॊडि वरडीक माका नका. वरडिकॆ आवश्याक मुरताकप्पड, मंगळसूत्र, तश्शि जायि जलॆलें सग्ग काणघेवुंचाक मिजेलगि दुडु आसा. भेयिणियांक वरडीक व्होळि कॊरनु केलि. भॊरनु लॊकु यॆवुनु जॆवण जावनु गेल्लो. तंतु मनांतु थकूनु आशिरवादु दिलॆलिं उतूलिं जाण असतनि? रमक्का वरडिकॆक उण्डो काणघेवुंचाक हातु दकॆयिलॆलो दिकुनतिलें पन्नारि वळॆले बेगॆक एकलॆन उतूलो गोंदॊळु घलो. लगीचे घरकडचे मौशॆक शान्तक्कान मोगरॆ माळॆ कुटुको स्नॆहान वॊरनु दिलॊलो, तिजे हरदॆरि उडॆयिलो म्होणु ती संगूनु भोवंतालि. एकलॆक मानु दिलॊलो ऊणो जलो, यॆं सग्ग बप्पा विसरलोवॆ? बप्पान व्हॊडि कॊरनु वरडीक केलॆलि, दुडुवांचे डंब दकॊवंचाक म्हॊणु एदींचि जाण संगूनु भोवंतानि. बड्डि दीवनु पेट्टु घॆवंकावॆ अवंका?
बप्पा: तूंवॆ मनांतु आठॆयिलेलि चेल्लि खंतयि आसा पुता? चक्कि काणु चॊवुनु हाडूक पॊणॊसु बिवॆ?
पूतु: बप्पा, रामपै मास्टरा वळकतवॆ? चांग आदर्श अशिलो, उतूलोकीं चेरडुवाले मनान्तु उजवाडु दिलॊलो तं मास्टर. ताका चारि चेलीयो तं. व्होळि धूव ग्राडुवॆट तं. चोवुंचाक चन्द आसा. हांवे चोडचे बस्सारि चॊणु तीवयि कामाक वता दिकिलें आसा. हांव उलॆयलॊना. कुडुंबांतु मानु मर्यादु सग्ग आसा म्होणु तं अयकिलें. बप्पाक चांग म्होणु दिस्ता जल्यारि तिगॆले बप्पालग्गि उलॊवयात. स्त्रीधन नतिलें ऎक धूवॆक हांवॆं वरडीक कॊरनु हळॆरि मास्टराक ऎकु व्हॊडु सहायूयि जतॊलो.
बप्पा: तॆं हांव करीन. तुजे वरीचि ऎकु पूतु जलॆलॆंतु माका अभिमानु रॆ.
पूतु: वरडीक सनीचि पूरो बप्प्पा. बप्पालीयिं अम्मालीयिं मिगॆलीयिं भवुण्ड मात्र पूरॊय. एल्त-पेलतांतुलीं दॊनि घरयिं संगुं. वज्जप, फॊटॊ, वीडियो यॆं कायिं माका हीत ना.
जन्नमम्मूयि मास्टरूयि कॊरनु उलॆयिलिं. चेलियॆक चोवंचाक अम्मायि बप्पायि पुतूयि कॊरनु गेलिं. मास्टरालि धूव श्यामाक दिकूनु लक्षीमक्कालें तॊण्ड फुलॆलें. वरडीकॆ मुहूरतूयि चोयिलिं.
वोरतालीयिं वोकलॆलीयिं जावनु पन्नास जाण अशिलिं वरडिकॆक. चंद जावनु जल्लि वरडीक. मलगडॆन तंका आशिरवादु दिलो. जेवुंचाक पान दोवोरचानीक वोकलयि वॊरॆतूयि तंगॆलिं आवसु बपूसूयि कॊरनु कारारि चळ्ळिं. तॆ गावांतु अशिले अनाथाश्रमांतुलॆयिं वृधाश्रमांतूलॆयिं सगटांक चांग ऎक जेवण प्रदीपान संगिलें. तन्नि वोचूनु लगीचि रबूनु तांका वाडॆयिलें. चांग ऎक जेवण जेवलॆले तृप्तीन तॆ वृध मनिषानि तांका हरदॆंतु थकूनु आशिरवादु दिलो. तंचे भरशि रबूनु सगटानीयि गोडसाणि खेलि. अनाथ चेरडुवाले तोण्डारि अशिलो संतॊषु भारि तृप्ति जावनु जन्नमम्मालॆयि मास्टरालॆयि मनांतु देवलो. पोरतूनु घरकडे एवुंचे वॆळारि सगटालॆयिं मन्न संतॊषान भॊरनु आशिलें.
पांच वरष जालिं तॊ कामारि आसा. एतले महिनॆंतु ताका अटावीस वर्ष जतनि. चांगि ऎकि चेल्लि म्हळॆरि तॊडॊवु जावुनतिलें तगॆलि वरडीकयि चोवंकॊवुंका. सोयरीक भॊरनु येताय. तॊ कायिं उलॆयिना. झळॆले अंगणांतु सान पावल दिकूक अतिमॊहु आसा. प्रदीपाले अम्माकयि घरकडचे कामांतु हातु वण्टूक एकॆलि जावुंका.
जन्नमम्मालि बायिल लक्षीमक्कायि तॆंचि तं आठॆयितालि. धुवानि वरषाक दॊनि-चारि दीस यॆनाफडॆन नतुरांक मॊगु करप आसा. कुडुंबारि वारिस जावनु अवंक केदनायि ओपुरबायि कॊरूक ऎक चेरडुं प्रदीपाक जावंका नवें?
भय्याले पुतान गेल्ले वर्षा व्होळे घरकडे थकुनु भॊरनु स्त्रीधन काणघॆवुनु वरडीक केलि. आतां मयींयि सुन्नयि केदनायि ऎक-दॊनि उलॊवनु झगडें तं. समाधानारि निशें पीवप ना.
चेलियांक दिवंचे वॆळारि उतुलॆंचि भय्य दिसलॆना. कालु पोरतॊलो. परणे कालाक, संगिलें अयिकूनूयि, मरलॆरि घॆवनूयि पोडचो चेलीयो अशिल्यो. आतां तशिवॆ? तशि अशिलि जायि म्हॊणु माका ना. माका बमुणाले अम्मा म्हॊणु बहुमान दिवुंचि, स्नॆहु अश्शिल्लि एकलि चेल्लि पूरो.
जन्नमम्मालो "एदें उदाक अडशिवॆ माका" म्होळॊलो उलो अयिकूनु, लक्षीमक्का उदाक घॆवनु आयलि. उदाक पीवनु खोल्लो दीवनु जन्नमम्मान संगीलें "प्रदीपाकयि लगीचि वरडीक केलॆरि तुकायि वसरॆंतु सहायाक सून येतलि नवें"?
"हावंयि तॆंचि त आठॆयतानि. अवंका दोगांकयि बेसूनु खॆळोवंचाक ऎक सान चेरडुं. मनान्तु मण्डे खतानि तं हांव" म्होणु लक्षीमक्कान संगीलें. आजि प्रदीपु यॆवो, तजेलगि उलॊवुं. दोगानीयि मनांतु लेकीलें.
प्रदीपु टौणांतु बांकांतु तं काम करता. सकणीचि गेल्यारि चां सांज जतलि येवंचाक. थोगडे वॆळारि रतीयि जाता.
राति जवंचानीक प्रदीप अयिलो. ताणे बेसूनु चाय पिवुंचे वॆळारि अम्मानयि बप्पानयि वरडिकॆ कयिरिं काणु घलिं.
अम्मा: पुतॊ, तुका प्रायि अटावीस जालिं. अनीक लगीचि वरडीक कॊरका. माकायि बप्पाकयि तीतं इच्छा.
पूतु: चॊवुयां अम्मा, माका थोगडे आदर्श सग्ग आसा. तॆं तुंका हीत जल्यारि मुकारि वोचुं.
बप्पा: इतिकिं तुगॆले आदर्श? सांग.
पूतु: अम्मानयि बप्पानयि मन्न दीवनु अयिकुका. मंताले पुतान व्होळे घरकडे थकूनु दुडूयि भंगारयि काणघॆवनु वरडीक केलि. आजि तीणे घलॆले बॊरॆरि, सगटानीयि चोवुंकुका. तॆ बेगॆक माका मेळना. मिगॆले सुखांतूयि दुखांतुयि वण्टो कडचि, तुंका मानु दिवंचि, एकि बायिल तं माका जायि. स्त्रीधन ऎकु दुडु सरि माका नका.
बप्पा: तुगेले दोगयिं भेयणियांकयि स्त्रीधन दीवनु नवें वरडीक केल्या, तीं तंगॆले बमुणांले घरकडे चॊवुनु पॊळॊवुनु रबनायिंवॆ?
पूतु: जावयात, जल्यारि माका चेलियॆले घरकडचे धा दुडु सरि नाका. तॊ मिगॆलो निश्चयु तं.
अम्मा: वरडिकॆ वॆचु नकवॆ पुता?
पूतु: दुडु वॆचु कोरचि व्हॊडि वरडीक माका नका. वरडिकॆ आवश्याक मुरताकप्पड, मंगळसूत्र, तश्शि जायि जलॆलें सग्ग काणघेवुंचाक मिजेलगि दुडु आसा. भेयिणियांक वरडीक व्होळि कॊरनु केलि. भॊरनु लॊकु यॆवुनु जॆवण जावनु गेल्लो. तंतु मनांतु थकूनु आशिरवादु दिलॆलिं उतूलिं जाण असतनि? रमक्का वरडिकॆक उण्डो काणघेवुंचाक हातु दकॆयिलॆलो दिकुनतिलें पन्नारि वळॆले बेगॆक एकलॆन उतूलो गोंदॊळु घलो. लगीचे घरकडचे मौशॆक शान्तक्कान मोगरॆ माळॆ कुटुको स्नॆहान वॊरनु दिलॊलो, तिजे हरदॆरि उडॆयिलो म्होणु ती संगूनु भोवंतालि. एकलॆक मानु दिलॊलो ऊणो जलो, यॆं सग्ग बप्पा विसरलोवॆ? बप्पान व्हॊडि कॊरनु वरडीक केलॆलि, दुडुवांचे डंब दकॊवंचाक म्हॊणु एदींचि जाण संगूनु भोवंतानि. बड्डि दीवनु पेट्टु घॆवंकावॆ अवंका?
बप्पा: तूंवॆ मनांतु आठॆयिलेलि चेल्लि खंतयि आसा पुता? चक्कि काणु चॊवुनु हाडूक पॊणॊसु बिवॆ?
पूतु: बप्पा, रामपै मास्टरा वळकतवॆ? चांग आदर्श अशिलो, उतूलोकीं चेरडुवाले मनान्तु उजवाडु दिलॊलो तं मास्टर. ताका चारि चेलीयो तं. व्होळि धूव ग्राडुवॆट तं. चोवुंचाक चन्द आसा. हांवे चोडचे बस्सारि चॊणु तीवयि कामाक वता दिकिलें आसा. हांव उलॆयलॊना. कुडुंबांतु मानु मर्यादु सग्ग आसा म्होणु तं अयकिलें. बप्पाक चांग म्होणु दिस्ता जल्यारि तिगॆले बप्पालग्गि उलॊवयात. स्त्रीधन नतिलें ऎक धूवॆक हांवॆं वरडीक कॊरनु हळॆरि मास्टराक ऎकु व्हॊडु सहायूयि जतॊलो.
बप्पा: तॆं हांव करीन. तुजे वरीचि ऎकु पूतु जलॆलॆंतु माका अभिमानु रॆ.
पूतु: वरडीक सनीचि पूरो बप्प्पा. बप्पालीयिं अम्मालीयिं मिगॆलीयिं भवुण्ड मात्र पूरॊय. एल्त-पेलतांतुलीं दॊनि घरयिं संगुं. वज्जप, फॊटॊ, वीडियो यॆं कायिं माका हीत ना.
जन्नमम्मूयि मास्टरूयि कॊरनु उलॆयिलिं. चेलियॆक चोवंचाक अम्मायि बप्पायि पुतूयि कॊरनु गेलिं. मास्टरालि धूव श्यामाक दिकूनु लक्षीमक्कालें तॊण्ड फुलॆलें. वरडीकॆ मुहूरतूयि चोयिलिं.
वोरतालीयिं वोकलॆलीयिं जावनु पन्नास जाण अशिलिं वरडिकॆक. चंद जावनु जल्लि वरडीक. मलगडॆन तंका आशिरवादु दिलो. जेवुंचाक पान दोवोरचानीक वोकलयि वॊरॆतूयि तंगॆलिं आवसु बपूसूयि कॊरनु कारारि चळ्ळिं. तॆ गावांतु अशिले अनाथाश्रमांतुलॆयिं वृधाश्रमांतूलॆयिं सगटांक चांग ऎक जेवण प्रदीपान संगिलें. तन्नि वोचूनु लगीचि रबूनु तांका वाडॆयिलें. चांग ऎक जेवण जेवलॆले तृप्तीन तॆ वृध मनिषानि तांका हरदॆंतु थकूनु आशिरवादु दिलो. तंचे भरशि रबूनु सगटानीयि गोडसाणि खेलि. अनाथ चेरडुवाले तोण्डारि अशिलो संतॊषु भारि तृप्ति जावनु जन्नमम्मालॆयि मास्टरालॆयि मनांतु देवलो. पोरतूनु घरकडे एवुंचे वॆळारि सगटालॆयिं मन्न संतॊषान भॊरनु आशिलें.
Friday, October 29, 2010
नंका पशि व्हॊड मोतिं
तॊडा पेलतडीचे राम शेणॆय मम्माक वोळकूनातिलो तॆ गावांतु कॊण ना. बापान मोरचानीक दॆड ऎकर परमयि ताजे खलाक पन्नास सेन्ट गद्दॊयि ताका मेळो. धावें परॆन शिकूनु सबाव भोवुंचो वॆळु. एकोलॊचि पूतु दिकूनु ओपुरबयॆचो. जल्यारि ताका कशीचि पुणॆयि चांग जावुंका म्हॊणु आशायि आसा. अम्माले बळ्करतीन ताणे नारायण मम्माले जानकॆक वरडीक केल्लि. ती चां बुधुवन्ति. दॆड जाणालो कामु करतलि. ऎक ददुलॆले उन्नतीचे मगलॆन ऎकि बायल असतलि म्हॊणु संगतायि. जानकक्कान येवुंचानीक शॆणॆय मम्माकयि उजार अयिलें. दोगालॆयि प्रयत्नान तंगॆलें परम पचुवॆं जवुंचाक आरांबीलें. जानकक्का दॊनि गायिंक वाडॆयता. परमांतु घालूक शॆण जालें. घरकडे जावुंकाजालेलें दूध जालें. चड आसा जल्यारि विकिलॆरि दुड्ड कॊडु जायना नवॆं. आता तंगॆलें परमचि परतलें. गेयिटाचे दोनीयि तंतूयि मड्डॆ सरशीयो अमृत कुंभ सरी वॊडि गोण्डीयो सहित रबिलायिं. चोवुंचाक चन्द आसा. तंगॆले परिश्रमाचें फल. चांग ऎक घर, घरा मगलॆन अंबॆरूक, पोणसारूक, मड्डे, मड्डियॊ, फलवृक्ष सग्ग फल सहित राबिलायिं. चेरडुवांक चोयिलॆवरीचि तं, तानि एकॆक रुकाकयि चोयितायि. कॆळॆं घडाय वॊड पळॆले आसायि. खलटा गद्दॆन्तु दॊनि पावटि भात घालॆरि वरषाडि जेवुंचाक आशीलें भात मेळतने. ताजे मद्दे, कूवाळें, मोग्गें, सग्ग गद्दॆन्तु वॊवप आसा. गद्दॆचे बान्दारि चवळि घलतनि. जावुंका जालॆलें सग्ग थंगा तन्नि वॊवनु करतायि.
शॆणॆय मम्माक चारि तं चेरडूंव. व्होळो नन्दगॊपालु, शिकूक चां दष्टीकु दिकूनु शॆणॆय मम्माक ताका शिकॊवनु डॊकटर कॊरूक मॊहु. दुशॆरो वॆणुगॊपालु. व्होळ्ळॆ उतुलॊचि दष्टीकु नयि. मागीरि दॊनि चेलीयो. वृन्दा अनीक वीणा. सगटयिं सर्व कमांतूयिं अम्म-बप्पाक सहायु करतायि. अन्नान शिकूनु डॊकटरु जवुंचे बेगॆक, सन्न भवण्ड सग्ग तंगॆले शिकवणॆचो वॆचु ऊणे कॊरूक परिश्रमु करतायि. आनु डॊक्टरु जालॆरि तंगॆलो मानु इतें. तंगॆले कयिरें आनु चोयितॊलो नवें. संजे एदीचि घडि तानि चारीयि जाण खॆळु हासु सग्ग चवंकतने. अम्म-बप्पा तॆं दिकूनु हर्ष पवंतनि.
ताशि हड्डं पुड्डि कॊरनु तं पुताक एं.बी.बी.एस शिकॆयता शॆणॆय मामु. ताजे दॊळे विसकळावनु सॊळॆरि मगीरि आशवासु जालो. दकूलो अग्रिकळ्चर शिकता. चेलीयो शिवुंचाक शिकीनि. वस्त्र शिवनूयि दुड्ड करतायि. बप्पाक बाधा दीवुनातिलें प्रैवट जावनु शिकूनु डिग्रि काडका म्हॊणु तं तंका आशा.
ताशि कष्टांतु भरशि तन्नि उंचारि एतायि. नन्दगॊपालु हौस सर्जनसि करता. तागॆले शिकवणॆक जावनु अम्मायि बप्पायि भवुण्डयिं कष्ट कडतायि दिकूनु, ताका मनान्तु चांगि दूकि आसा. कामारि चळॆरि हांव तशीचि तंकायि चोयितॊनो म्हॊणु तं ताकायि आश्वासु.
एक दिस्सा सन्जे सगडंयि फितरांतु बेसूनु रसपति उलॊवनु चाया पितानि. ऎक कार यॆवुनु घरा मुखारि यॆवुनु राबीलें. शॆणॆय मामु उटायिलो, चेलीयॊयि, बयिलयि, भितॆरि गेलिं. कारांतु थकूनु देवलो, गावांतूलो व्होडु दम्मॆलि माणीक मामु.
माणीक मामु हसूनु चॊणु अयिलो. शॆणॆय मम्मान बेसूक कदल घालनु दिलें. आजि पर्यन्त वटॆरि दिकिलॆरीयि, चॊवुनातिलो महा मनीषु, शॆणॆय मम्माक दिसलें, पुत्ताक ब्यारु कॊरूक वॆ अयिला? मोंचूव कडवां पवलॆले समाधानारि बेसलो तं.
शॆणॆय मामु: माणीकानु इतें यॆ वटॆन?
माणीक मामु: मिगॆले सुशिलाक तुगॆले पुत्ताक दीवुंका म्होणु मॊहु.
शॆणॆय मामु: आतां अवंका ती आलॊचना ना माणीकानु. ताका ऎकु कामु सग्ग जावुनु अम्मि ऎक नीट रबतायि, दॊनि चारि वरषं वोचॊयि.
माणीक मामु सोडतॊलोवॆ?
माणिक मामु: तुगेलो पूतु चांग रांकारि पास जाला. अमॆरिकॆन्तु वोचूनु चड शिकूनु नांव काणु अयलॆरि, अंगाचि ऎक हॊस्पिटल आरांबुयात. तॆ बेगॆक आशिलो वॆचु हांव काडीन. मिगॆले दुवॆक वरडीक करीन म्हॊणु उत्तर दिलॆरि पूरो.
भितॆरि बेसूनु यॆं सग्ग अयिकतालो तं नन्दा. अमॆरिकॆन्तु वच्चें कयिरें अयिकुचानीक तॆं ताका चिन्ना म्हॊणु दिसलें. शॆणॆय मम्मान संगीलें, "हांव बायिल चेरडूंव जावनु उलॊवनु मागीरि जाणॆयन". जानकक्कान हाणु दिलॆलि चायायि पीवनु माणीकानु गेल्लो. घरकडॆचि 6 जाणयि एकडे जालिं.
शॆणॆय मामु: नंका पशि व्हॊड मोतिं जायिवॆ अवुंका?
जानकक्का: माणीक मम्माले धुवॆक वरडीक केलॆरि मागीरि गावान्तु अवंगॆलें मॊल इत्तें?
नन्दगॊपालु: माका उंचारि चॊडूक मेळॆलि ऎकि वाट चिन्ना म्हॊणु माका दिस्ता.
वॆणुगॊपालु: गुळकॆं पॊणतिलें चॊवुंका, अन्नाक तॊ मोलाक कडतॊलो.
वृन्दा: शिकुचे कालाकचि ती ऎकि घमण्डि तं.
वीणा: अन्नाक चांग म्हॊणु दिसलें आनु कॊरो.
मागीरि कॊण कायिं उलॆयलॆनायि. दॊनि दीस सारनु माणीकानु दुशॆरि अयलो. नन्दान ऒ. के. संगीलें. पास्पॊर्ट, विसा सग्ग तयार जालें. नन्दा शिकूक अमॆरिकॆक गेलो. गेल्ले तशीचि लगिलगीचि बरप एतालें. मागीरि तॆं दूर दूर जालें. तंगॆले मनांतु वड्डल्लो आशॆचो वृक्षु, मूळ उवंटूनु खलाक पोळ्ळो.
दुसॊरो पूतु वॆणु सगटांक समाधान संगतॊलो. कालु वत्त तशीचि तांका स्वल्प समाधान मेळें.
नन्दालि शिकवण जालि. गावान्तु यॆवनु ताणे सुशीलाक वरडीक केलि. उंब्रावलॆन वोरचे वॆळारि यॆवुनु गेलॆलि सुशील मागीरि थंग चळॆना. शॆणॆय मम्माले घरकारांक दिकुचॆंचि तिका उणावु तं. नन्दाकयि घरकडे वच्चाक ती सॊणा.
शॆणॆय मामु सग्ग विसॊरनु कामान्तूचि आसा. वॆणूलि शिकवण जालि. तॊ अतां ऎक अग्रिकळ्चरल ऒफीसर तं. लागिचे स्कूळान्तु शिकोवुंचे शान्तीक ताणे वरडीक केलि. बप्पालॆयि वॆणूलॆयि परिश्रमान, वृन्दालीयि, वीणालीयि वरडीक जालि. ऎक कयरॆकयि नन्दायि बयिलॆयि अयिलॆनायि. तांगॆले चेरडुवांक सरि अम्म-बप्पान दिकिलॆनायि.
शॆणॆय मम्माक समाधान, बप्पान चेरडुवांबेगॆक कॊरकाजालॆले सग्ग केल्लें. ती तृप्ति मनांतु भॊरनु आसा. पूतु गावांतूले हॊस्पिटलांतूलो, चांगु ऎकु डॊक्टर म्हॊणु अभिमानु आसा. तॊ सुखान रब्बो.
धूव्वो बमुणाथयिं सुखान आसायि. वॆणूलिं चेरडूंव शॆणॆय मम्माकयि जानकक्काकयि खाल ऊंच कडतायि. नन्दालो उडगासु ऎवनतिलो दीसु ना.
नन्दा चांगु डॊकटर तं. भारि जाणांक सन्तॊषूयि, आश्वासूयि दित्ता. भायिर देवलॆरि मनिषालें वरतमान ताजे कन्नांतूयिं वत्तायि. "उतुलॊचि व्होळो डॊकटर जावनु इत्ति गूणु? अम्म-बप्पाक ताजान सुक्के चुन्नॆ पुडियॆचो उपकारु ना. तागॆले बेगॆक बप्पान वॆचु केलॆले दुड्ड आशिले जालॆरि परम काणु घॆवुनु घलॆरि रय्यावरीचि दीस काडयत आशिलें".
यें सग्ग अयिकूनु तागॆलें मन्न जॊळूक आरांबीलें. तॊ कॊणालग्गि संगतॊलो? अम्म-बप्पाक तॊ मन्नांतु पायिंपडता. रत्ति पणाफडॆन ताकायि सनप्रायॆचो उडगासु येतॊलो. तागॆले बेगॆक भवुंडानि केलॊलो त्यागु ताका विसरूक जवन्ना. उतूलो नन्दि नातिलो जालोमू हांव, म्हळॆलि आत्मनिन्दा मन्नान्तु भॊरनु आसा.
"नंका पशि वॊड मोत्तिं घलॆरि नांक चीरनु वतॆने" म्हळॆलि म्हण्णि इत्ति परमार्थ.
शॆणॆय मम्माक चारि तं चेरडूंव. व्होळो नन्दगॊपालु, शिकूक चां दष्टीकु दिकूनु शॆणॆय मम्माक ताका शिकॊवनु डॊकटर कॊरूक मॊहु. दुशॆरो वॆणुगॊपालु. व्होळ्ळॆ उतुलॊचि दष्टीकु नयि. मागीरि दॊनि चेलीयो. वृन्दा अनीक वीणा. सगटयिं सर्व कमांतूयिं अम्म-बप्पाक सहायु करतायि. अन्नान शिकूनु डॊकटरु जवुंचे बेगॆक, सन्न भवण्ड सग्ग तंगॆले शिकवणॆचो वॆचु ऊणे कॊरूक परिश्रमु करतायि. आनु डॊक्टरु जालॆरि तंगॆलो मानु इतें. तंगॆले कयिरें आनु चोयितॊलो नवें. संजे एदीचि घडि तानि चारीयि जाण खॆळु हासु सग्ग चवंकतने. अम्म-बप्पा तॆं दिकूनु हर्ष पवंतनि.
ताशि हड्डं पुड्डि कॊरनु तं पुताक एं.बी.बी.एस शिकॆयता शॆणॆय मामु. ताजे दॊळे विसकळावनु सॊळॆरि मगीरि आशवासु जालो. दकूलो अग्रिकळ्चर शिकता. चेलीयो शिवुंचाक शिकीनि. वस्त्र शिवनूयि दुड्ड करतायि. बप्पाक बाधा दीवुनातिलें प्रैवट जावनु शिकूनु डिग्रि काडका म्हॊणु तं तंका आशा.
ताशि कष्टांतु भरशि तन्नि उंचारि एतायि. नन्दगॊपालु हौस सर्जनसि करता. तागॆले शिकवणॆक जावनु अम्मायि बप्पायि भवुण्डयिं कष्ट कडतायि दिकूनु, ताका मनान्तु चांगि दूकि आसा. कामारि चळॆरि हांव तशीचि तंकायि चोयितॊनो म्हॊणु तं ताकायि आश्वासु.
एक दिस्सा सन्जे सगडंयि फितरांतु बेसूनु रसपति उलॊवनु चाया पितानि. ऎक कार यॆवुनु घरा मुखारि यॆवुनु राबीलें. शॆणॆय मामु उटायिलो, चेलीयॊयि, बयिलयि, भितॆरि गेलिं. कारांतु थकूनु देवलो, गावांतूलो व्होडु दम्मॆलि माणीक मामु.
माणीक मामु हसूनु चॊणु अयिलो. शॆणॆय मम्मान बेसूक कदल घालनु दिलें. आजि पर्यन्त वटॆरि दिकिलॆरीयि, चॊवुनातिलो महा मनीषु, शॆणॆय मम्माक दिसलें, पुत्ताक ब्यारु कॊरूक वॆ अयिला? मोंचूव कडवां पवलॆले समाधानारि बेसलो तं.
शॆणॆय मामु: माणीकानु इतें यॆ वटॆन?
माणीक मामु: मिगॆले सुशिलाक तुगॆले पुत्ताक दीवुंका म्होणु मॊहु.
शॆणॆय मामु: आतां अवंका ती आलॊचना ना माणीकानु. ताका ऎकु कामु सग्ग जावुनु अम्मि ऎक नीट रबतायि, दॊनि चारि वरषं वोचॊयि.
माणीक मामु सोडतॊलोवॆ?
माणिक मामु: तुगेलो पूतु चांग रांकारि पास जाला. अमॆरिकॆन्तु वोचूनु चड शिकूनु नांव काणु अयलॆरि, अंगाचि ऎक हॊस्पिटल आरांबुयात. तॆ बेगॆक आशिलो वॆचु हांव काडीन. मिगॆले दुवॆक वरडीक करीन म्हॊणु उत्तर दिलॆरि पूरो.
भितॆरि बेसूनु यॆं सग्ग अयिकतालो तं नन्दा. अमॆरिकॆन्तु वच्चें कयिरें अयिकुचानीक तॆं ताका चिन्ना म्हॊणु दिसलें. शॆणॆय मम्मान संगीलें, "हांव बायिल चेरडूंव जावनु उलॊवनु मागीरि जाणॆयन". जानकक्कान हाणु दिलॆलि चायायि पीवनु माणीकानु गेल्लो. घरकडॆचि 6 जाणयि एकडे जालिं.
शॆणॆय मामु: नंका पशि व्हॊड मोतिं जायिवॆ अवुंका?
जानकक्का: माणीक मम्माले धुवॆक वरडीक केलॆरि मागीरि गावान्तु अवंगॆलें मॊल इत्तें?
नन्दगॊपालु: माका उंचारि चॊडूक मेळॆलि ऎकि वाट चिन्ना म्हॊणु माका दिस्ता.
वॆणुगॊपालु: गुळकॆं पॊणतिलें चॊवुंका, अन्नाक तॊ मोलाक कडतॊलो.
वृन्दा: शिकुचे कालाकचि ती ऎकि घमण्डि तं.
वीणा: अन्नाक चांग म्हॊणु दिसलें आनु कॊरो.
मागीरि कॊण कायिं उलॆयलॆनायि. दॊनि दीस सारनु माणीकानु दुशॆरि अयलो. नन्दान ऒ. के. संगीलें. पास्पॊर्ट, विसा सग्ग तयार जालें. नन्दा शिकूक अमॆरिकॆक गेलो. गेल्ले तशीचि लगिलगीचि बरप एतालें. मागीरि तॆं दूर दूर जालें. तंगॆले मनांतु वड्डल्लो आशॆचो वृक्षु, मूळ उवंटूनु खलाक पोळ्ळो.
दुसॊरो पूतु वॆणु सगटांक समाधान संगतॊलो. कालु वत्त तशीचि तांका स्वल्प समाधान मेळें.
नन्दालि शिकवण जालि. गावान्तु यॆवनु ताणे सुशीलाक वरडीक केलि. उंब्रावलॆन वोरचे वॆळारि यॆवुनु गेलॆलि सुशील मागीरि थंग चळॆना. शॆणॆय मम्माले घरकारांक दिकुचॆंचि तिका उणावु तं. नन्दाकयि घरकडे वच्चाक ती सॊणा.
शॆणॆय मामु सग्ग विसॊरनु कामान्तूचि आसा. वॆणूलि शिकवण जालि. तॊ अतां ऎक अग्रिकळ्चरल ऒफीसर तं. लागिचे स्कूळान्तु शिकोवुंचे शान्तीक ताणे वरडीक केलि. बप्पालॆयि वॆणूलॆयि परिश्रमान, वृन्दालीयि, वीणालीयि वरडीक जालि. ऎक कयरॆकयि नन्दायि बयिलॆयि अयिलॆनायि. तांगॆले चेरडुवांक सरि अम्म-बप्पान दिकिलॆनायि.
शॆणॆय मम्माक समाधान, बप्पान चेरडुवांबेगॆक कॊरकाजालॆले सग्ग केल्लें. ती तृप्ति मनांतु भॊरनु आसा. पूतु गावांतूले हॊस्पिटलांतूलो, चांगु ऎकु डॊक्टर म्हॊणु अभिमानु आसा. तॊ सुखान रब्बो.
धूव्वो बमुणाथयिं सुखान आसायि. वॆणूलिं चेरडूंव शॆणॆय मम्माकयि जानकक्काकयि खाल ऊंच कडतायि. नन्दालो उडगासु ऎवनतिलो दीसु ना.
नन्दा चांगु डॊकटर तं. भारि जाणांक सन्तॊषूयि, आश्वासूयि दित्ता. भायिर देवलॆरि मनिषालें वरतमान ताजे कन्नांतूयिं वत्तायि. "उतुलॊचि व्होळो डॊकटर जावनु इत्ति गूणु? अम्म-बप्पाक ताजान सुक्के चुन्नॆ पुडियॆचो उपकारु ना. तागॆले बेगॆक बप्पान वॆचु केलॆले दुड्ड आशिले जालॆरि परम काणु घॆवुनु घलॆरि रय्यावरीचि दीस काडयत आशिलें".
यें सग्ग अयिकूनु तागॆलें मन्न जॊळूक आरांबीलें. तॊ कॊणालग्गि संगतॊलो? अम्म-बप्पाक तॊ मन्नांतु पायिंपडता. रत्ति पणाफडॆन ताकायि सनप्रायॆचो उडगासु येतॊलो. तागॆले बेगॆक भवुंडानि केलॊलो त्यागु ताका विसरूक जवन्ना. उतूलो नन्दि नातिलो जालोमू हांव, म्हळॆलि आत्मनिन्दा मन्नान्तु भॊरनु आसा.
"नंका पशि वॊड मोत्तिं घलॆरि नांक चीरनु वतॆने" म्हळॆलि म्हण्णि इत्ति परमार्थ.
Sunday, October 24, 2010
पळा माळा
देनपरांचे काम सग्ग जावनु सारदक्का ऎक कूरटु नीट कॊरूक वतालि. फिदरान्तु कवडाचो सोवुदु. कॊण येवुंचाक? चॊवुया म्हॊणु आठॊवनु तीणे कवड कळ्ळें. ऎक निमिष ती भिल्लि.
धूव लता पेटीयि घॆवनु रबीलिया. धुवॆचे तोण्डारि सन्तॊषु ना. बमुणाक लग्गि दिकिलॆना. तिगॆले मन्न थड्थडेवुंचाक आराम्बीलें. जल्यारीयि तीणे संगीले "यॊ धुवॆ, इत्ति जाणॊवनतिलें भायिर सरली? रमॆशु अयिलॊनावॆ? वोचूनु हात पाय धूवनु यॊ. हांव तुका पिवुंचाक कडता".
यॆं संगूनु सारदक्का वस्सरॆंतु गेलि. तिगॆलें मन्न मगलॆन धवलें. धुवॆक वरडीक कॊरनु पेटॊवनु धा मास तं जल्यायि. तिगॆलि डिग्रि शिकवण पुरते कोरचे मुर्थमचि तिका ऎकि सोयरीक अयिलि. चेल्लॆ पासूनु अंत मम्मान सोदीलें. चेल्लो इन्जिनीयर. चोवुंचाक लायक आसा. धुवॆक सजतॊलो. ऎकु वायिटु स्वभावूयि ताका ना. मनांतु भारि सन्तॊषु जल्लो. चेल्लि चॊवपयि जल्लें. लताकयि रमॆशाकयि खूब संतॊषु जालो. वॆस्त कॊरनु रब्बॆयलि. सारदक्काक वीचारु त अश्शिल्लो. पूतु, बायिल सहित डल्हीक आसा. तीणॆय गेल्लॆरि घर खवुंचाक एतलें. म्हळॆरि तिक्का अंगा रबोवुंचाक जतनेवॆं? चेल्लीयो म्हळॆरि ’जायांचे भंगार’ म्हॊणु तं संगतायि. चांगि सोयरीक, सुखान रब्बो.
वरडीक जावनु धुवयि जावयींयि कॊरनु एकमळीन भोवंतायि दिकूनु मन्न शॆळ जल्लें. ऎकु मासु बमुणाले घरकडे रबूनु जावनु बमुणान तिक्का कामु आशिल्ले कडे रबूक वेल्लि. शुरुवॆरि मासाक दॊनि तीनि बरप येतालिं. मगीरि ऊणे जल्लें. मन्न सवंकि ना. खयिंकी ऎकि सनीचि दुक्कि.
"अम्मा" म्होळॊलो धुवॆलो शब्दु अयिकूनु अम्मा घूवनु चोयलि. अम्मान संगीले "यॊ धुवॆ, चाय पी".
अम्मान तिका चाय दिल्लि. चाय पिवुंचे धुवॆकयि चॊवनु अम्मा रब्बीलि. चाय पित्त-पित्ताचि तीणे संगूक आरांबीलें. "अम्मा, माका ताजेलग्गि रबूक नज्ज. हांव एलत्तांतु अयिलि".
अम्मा: "ताणे तुक्का इत्ति केल्ले पुत्ता? उतुलॊ चांगु बमूणु मॆळूक भाग्य कॊरका. बमूणु बयिलांक थोगडे वेळारि झगडे जावयात. एदी घडि गेल्ले कडॆरि तीं एक्कयि जत्तलिं. दोगानीयि समरसान मुखारि वोचुका. तॆं तं चांग चेलियालें गूण. तज्जेलग्गि संगूनुवॆं तू अयिलिया?"
लताक रण्णे अयिलें. तीणे संगीले "अम्माक कळतवॆ मिज्जेलगि शिकतालि ऎकि रश्मि? ऎकु मासु जल्लो ती अवुंगॆले घराचे लग्गि तं रब्बता. तिगॆलो बमूणु ऎकु चांगु मनीषु. तीणे म्हळॆलें सग्ग चवंकॆयिता. तिगॆले घरांतु वोचूनु चॊवुंका अम्मान. मिक्सि थक्कूनु कंप्यूटर् परॆन थंगा आसा. तीणे घर शिंगारनु दवरलॆलें दिकूनु मिज्जे दॊळे विसविसॆले. पट्टॆ कप्पड, भंगरा जायें सग्ग भॊरनु आसा तिका. तीणे घर शिंगारनु दवरलॆलें दिकूनु मिज्जे दॊळे विसविसॆले. पयिरि बमुणान तिक्का चारि पवनाचि पळा माळा करयलि. इत्ति चांगु बमूणु की तिगॆलो. हांव घरकडे यॆवनु तिगॆले घरकटचें सरवयि वंकाणशीलें. ऎकि पळा माळा मक्कायि जायि म्हॊणु संगीले. तीणे अवंगॆथयिं अयिलॆरि मक्क लज्जा दिसता अम्मा. इत्ति संगिलॆरीयि नणंदॆक वरडीक चोयितायि. तॆ नवॆं मुख्य म्हॊणु त संगतायि. मिज्जो वीचारूचि ना तंका".
सारदक्काक धुवॆलो रॊगु मनांतु जल्लो. तीणे वोळूचि संगीले. "धुवॆ, तुका सानि प्रायि. ’हूं’ म्हॊणु कॊपु येवुंचो वॆळु. रमॆशाले हथांतु दुड्ड आशिल्ले तश्शि नंतन तक्का काणघेवुंचाक ओवसुन्ना. हांवयि सॊळा वरषारि अंगा अयलॆलि तं. प्रायि जालॆलि अम्मा, बप्पा, दॊग जाण भाव, दॊग जाण भेयणीयो तुगॆले बप्पाक आशिलिं. बप्पाक ऎकु सनूचि ब्यारु तं आशिलो. हांवे बप्पाले सुखांतूयि दुखांतूयि समचि वण्टो कळ्ळो. घरकडचे काम सर्वयि हांवॆचि कॊरनु, परमांतु रवन्दयकयॆक सग्ग वॊवनु कॊरनु जवुंचे तशि वॆचु ऊणे कॊरूक हांवे भारि परिश्रमु कळ्ळो. दॆरांक शिकोवुंचाक, नणदांक वरडिकॆंक नोपूरो आशिले मिगॆले भंगार परॆन हांवे दिल्लें. आजि सग्गटयिं सुखान आसायि.
तश्शि बमुणाक अवुंचान जवुंचे तश्शि कष्ट काणु अम्मि सहायु जावनु रबिलॆरि तंगॆलो स्नॆहु अवुंक लॆक नतिल्लें मेळतॊलो. मगलॆन तुगॆलि इछा सग्गि तॊ चवंकयितॊलो. ताकायि तागॆले अम्म बप्पाक चोवुंचो धर्मु नवॆं? तंका जायि जलॆलें कॊरूक तुम्मि नंतन कॊण आसा? तॆ घरकडचो उजुवाडु जावनु रबुका जालॆलि तं तूं. त्यागु कॊरनु मेळचे सूख, तृप्ति वेगाळे इत्यांतु मेळन्ना पुता". लताक तिगॆलि चूकि मनांतु जल्लि. रत्ति तिक्क सोदूनु बमूणु अयिलो. तीणे क्षमा निवंगीलि. एरदूसा सकाणीचि दोगयिं कॊरनु वत्तायि दिकूनु सारदक्कान ऎकु दीर्घ श्वासु सोळ्ळो. अंत मम्माले दॊळे भरले.
वटॆरि तन्नि रश्मीलें बमुणाक स्कूटरारि वत्ता दिक्कीलो. मगलॆन वेगॆळि ऎकि चॆडुं ताका पोटॊवनु धॊरनु बेसल्लि आसा. रमॆशु लताकयि लता रमॆशाकयि चोयिलिं. दोग्गयि हस्सीलिं.
आजि लता प्राप्ति आशिलि ऎकि बायल तं. बमूणाले घरकडचे सर्व प्रश्नयि तिगॆले जावनु तीणे कळ्ळें. नणंदॆक नोपूरो जालॆले भंगार तीणे तं दिल्या. मावांलॊयि, मयिंचॊयि अनुग्रॊहु काणुघेवुंचे वॆळारि पळा माळा घल्लॆले पश्शि संतॊषूयि संतृप्तीयि तिका मेळ्ळि.
आतां लतालग्गि निवुंगूनतिल्ले ऎक कयिरॆंयि रमॆशान कोरना. तंगॆलि धुव्वयि वडल्या. वरडिकॆक चोयतायि. लता अठॆयिता. मिगॆले अम्मान समयारि दिलॊलो उपदॆशु आजि माका संतॊषु दित्ता.
माका मिगॆले धुवॆलग्गीयि तॆंचि तं संगूक आसा. स्नॆहूयि, त्यागूयि, ताजान चांग जीवित मेळता. सूख, संतॊषु संतृप्ति सर्वयि मेळता. घर स्वर्ग जाता.
धूव लता पेटीयि घॆवनु रबीलिया. धुवॆचे तोण्डारि सन्तॊषु ना. बमुणाक लग्गि दिकिलॆना. तिगॆले मन्न थड्थडेवुंचाक आराम्बीलें. जल्यारीयि तीणे संगीले "यॊ धुवॆ, इत्ति जाणॊवनतिलें भायिर सरली? रमॆशु अयिलॊनावॆ? वोचूनु हात पाय धूवनु यॊ. हांव तुका पिवुंचाक कडता".
यॆं संगूनु सारदक्का वस्सरॆंतु गेलि. तिगॆलें मन्न मगलॆन धवलें. धुवॆक वरडीक कॊरनु पेटॊवनु धा मास तं जल्यायि. तिगॆलि डिग्रि शिकवण पुरते कोरचे मुर्थमचि तिका ऎकि सोयरीक अयिलि. चेल्लॆ पासूनु अंत मम्मान सोदीलें. चेल्लो इन्जिनीयर. चोवुंचाक लायक आसा. धुवॆक सजतॊलो. ऎकु वायिटु स्वभावूयि ताका ना. मनांतु भारि सन्तॊषु जल्लो. चेल्लि चॊवपयि जल्लें. लताकयि रमॆशाकयि खूब संतॊषु जालो. वॆस्त कॊरनु रब्बॆयलि. सारदक्काक वीचारु त अश्शिल्लो. पूतु, बायिल सहित डल्हीक आसा. तीणॆय गेल्लॆरि घर खवुंचाक एतलें. म्हळॆरि तिक्का अंगा रबोवुंचाक जतनेवॆं? चेल्लीयो म्हळॆरि ’जायांचे भंगार’ म्हॊणु तं संगतायि. चांगि सोयरीक, सुखान रब्बो.
वरडीक जावनु धुवयि जावयींयि कॊरनु एकमळीन भोवंतायि दिकूनु मन्न शॆळ जल्लें. ऎकु मासु बमुणाले घरकडे रबूनु जावनु बमुणान तिक्का कामु आशिल्ले कडे रबूक वेल्लि. शुरुवॆरि मासाक दॊनि तीनि बरप येतालिं. मगीरि ऊणे जल्लें. मन्न सवंकि ना. खयिंकी ऎकि सनीचि दुक्कि.
"अम्मा" म्होळॊलो धुवॆलो शब्दु अयिकूनु अम्मा घूवनु चोयलि. अम्मान संगीले "यॊ धुवॆ, चाय पी".
अम्मान तिका चाय दिल्लि. चाय पिवुंचे धुवॆकयि चॊवनु अम्मा रब्बीलि. चाय पित्त-पित्ताचि तीणे संगूक आरांबीलें. "अम्मा, माका ताजेलग्गि रबूक नज्ज. हांव एलत्तांतु अयिलि".
अम्मा: "ताणे तुक्का इत्ति केल्ले पुत्ता? उतुलॊ चांगु बमूणु मॆळूक भाग्य कॊरका. बमूणु बयिलांक थोगडे वेळारि झगडे जावयात. एदी घडि गेल्ले कडॆरि तीं एक्कयि जत्तलिं. दोगानीयि समरसान मुखारि वोचुका. तॆं तं चांग चेलियालें गूण. तज्जेलग्गि संगूनुवॆं तू अयिलिया?"
लताक रण्णे अयिलें. तीणे संगीले "अम्माक कळतवॆ मिज्जेलगि शिकतालि ऎकि रश्मि? ऎकु मासु जल्लो ती अवुंगॆले घराचे लग्गि तं रब्बता. तिगॆलो बमूणु ऎकु चांगु मनीषु. तीणे म्हळॆलें सग्ग चवंकॆयिता. तिगॆले घरांतु वोचूनु चॊवुंका अम्मान. मिक्सि थक्कूनु कंप्यूटर् परॆन थंगा आसा. तीणे घर शिंगारनु दवरलॆलें दिकूनु मिज्जे दॊळे विसविसॆले. पट्टॆ कप्पड, भंगरा जायें सग्ग भॊरनु आसा तिका. तीणे घर शिंगारनु दवरलॆलें दिकूनु मिज्जे दॊळे विसविसॆले. पयिरि बमुणान तिक्का चारि पवनाचि पळा माळा करयलि. इत्ति चांगु बमूणु की तिगॆलो. हांव घरकडे यॆवनु तिगॆले घरकटचें सरवयि वंकाणशीलें. ऎकि पळा माळा मक्कायि जायि म्हॊणु संगीले. तीणे अवंगॆथयिं अयिलॆरि मक्क लज्जा दिसता अम्मा. इत्ति संगिलॆरीयि नणंदॆक वरडीक चोयितायि. तॆ नवॆं मुख्य म्हॊणु त संगतायि. मिज्जो वीचारूचि ना तंका".
सारदक्काक धुवॆलो रॊगु मनांतु जल्लो. तीणे वोळूचि संगीले. "धुवॆ, तुका सानि प्रायि. ’हूं’ म्हॊणु कॊपु येवुंचो वॆळु. रमॆशाले हथांतु दुड्ड आशिल्ले तश्शि नंतन तक्का काणघेवुंचाक ओवसुन्ना. हांवयि सॊळा वरषारि अंगा अयलॆलि तं. प्रायि जालॆलि अम्मा, बप्पा, दॊग जाण भाव, दॊग जाण भेयणीयो तुगॆले बप्पाक आशिलिं. बप्पाक ऎकु सनूचि ब्यारु तं आशिलो. हांवे बप्पाले सुखांतूयि दुखांतूयि समचि वण्टो कळ्ळो. घरकडचे काम सर्वयि हांवॆचि कॊरनु, परमांतु रवन्दयकयॆक सग्ग वॊवनु कॊरनु जवुंचे तशि वॆचु ऊणे कॊरूक हांवे भारि परिश्रमु कळ्ळो. दॆरांक शिकोवुंचाक, नणदांक वरडिकॆंक नोपूरो आशिले मिगॆले भंगार परॆन हांवे दिल्लें. आजि सग्गटयिं सुखान आसायि.
तश्शि बमुणाक अवुंचान जवुंचे तश्शि कष्ट काणु अम्मि सहायु जावनु रबिलॆरि तंगॆलो स्नॆहु अवुंक लॆक नतिल्लें मेळतॊलो. मगलॆन तुगॆलि इछा सग्गि तॊ चवंकयितॊलो. ताकायि तागॆले अम्म बप्पाक चोवुंचो धर्मु नवॆं? तंका जायि जलॆलें कॊरूक तुम्मि नंतन कॊण आसा? तॆ घरकडचो उजुवाडु जावनु रबुका जालॆलि तं तूं. त्यागु कॊरनु मेळचे सूख, तृप्ति वेगाळे इत्यांतु मेळन्ना पुता". लताक तिगॆलि चूकि मनांतु जल्लि. रत्ति तिक्क सोदूनु बमूणु अयिलो. तीणे क्षमा निवंगीलि. एरदूसा सकाणीचि दोगयिं कॊरनु वत्तायि दिकूनु सारदक्कान ऎकु दीर्घ श्वासु सोळ्ळो. अंत मम्माले दॊळे भरले.
वटॆरि तन्नि रश्मीलें बमुणाक स्कूटरारि वत्ता दिक्कीलो. मगलॆन वेगॆळि ऎकि चॆडुं ताका पोटॊवनु धॊरनु बेसल्लि आसा. रमॆशु लताकयि लता रमॆशाकयि चोयिलिं. दोग्गयि हस्सीलिं.
आजि लता प्राप्ति आशिलि ऎकि बायल तं. बमूणाले घरकडचे सर्व प्रश्नयि तिगॆले जावनु तीणे कळ्ळें. नणंदॆक नोपूरो जालॆले भंगार तीणे तं दिल्या. मावांलॊयि, मयिंचॊयि अनुग्रॊहु काणुघेवुंचे वॆळारि पळा माळा घल्लॆले पश्शि संतॊषूयि संतृप्तीयि तिका मेळ्ळि.
आतां लतालग्गि निवुंगूनतिल्ले ऎक कयिरॆंयि रमॆशान कोरना. तंगॆलि धुव्वयि वडल्या. वरडिकॆक चोयतायि. लता अठॆयिता. मिगॆले अम्मान समयारि दिलॊलो उपदॆशु आजि माका संतॊषु दित्ता.
माका मिगॆले धुवॆलग्गीयि तॆंचि तं संगूक आसा. स्नॆहूयि, त्यागूयि, ताजान चांग जीवित मेळता. सूख, संतॊषु संतृप्ति सर्वयि मेळता. घर स्वर्ग जाता.
मिगेली कोंकणी कणियो
12 वर्ष जल्लि हांवे कोंकणि भासॆन काणि, लॆखन, कविता, उपन्यास इत्यादि बॊरोवुंचाक आरांबूनु. मिगॆलो बप्पा परकाट रंगनाथ प्रभु वॊडु मातृभाषा स्नॆहि आशिल्लो. बप्पान कोंकणि भसॆचे हतबरपा मासिक बॊरॊवनु एकॆक गावांतु एकॆक मित्रांक पेटवप आशिलें. ती हातु पोरतूनु तॆ गावांतु अशिलॆंक वचुयात नवॆं?
मागीरीयि पाठपुस्थक रूपारि सान बूक, कोंकणि भाषा निघण्डु अनीक व्यत्यस्थ बूक बॊरॊवनु दवरप आशिलें. तॆ बूक सग्ग कशिकीं नष्ट जल्लें.
बप्पान घालनु दिल्लॆले मातृभाषॆचे स्नॆहबीज मनांतु वडूनु येताने. जीविताचे सञ्जॆ वॆळारि तं तॆ बेगॆक आशिल्लो वॆळु मेळ्ळा. 68 वर्षारि तं मिगॆलि प्रथम काणि भायिर अयिलॆलि. कोच्चि थकूनु भायिर देवुंचे "वैष्णव रत्न" मासिकॆरि तं घालप आशिलें. चड जाणानि वच्चुका म्हॊणु मनांतु आठॊवनु मिगॆलि काणीयो अनीक इन्टरनेटारि घालुया म्हॊणु आठॆयिता. भावीरि तुंगॆलें आस्वादन चॊवनु कणियो, उपन्यास सग्ग खण्डश जावनु घालुका म्हॊणु लेकीता. अंगॆले समुदायांतूले वडूनु एवुंचे चेरडुवांक यॆं वचूक लायक जतने म्हॊणु लेकीता.
यी कणियो वचूनु तुंगॆले comments घालका म्हॊणु विनन्ति करता.
सग्ग कणियॊयि मलयाळम अनीक दॆवनागरि लिपियॆन दॊनि ब्लॊग जाव्नु वेगळॆंचि घलता. तव्वळि कॆरळांतूलॆयि, कॆरळाचे भायिर आशिले भवण्डांकयि वचुयात नवॆं.
मागीरीयि पाठपुस्थक रूपारि सान बूक, कोंकणि भाषा निघण्डु अनीक व्यत्यस्थ बूक बॊरॊवनु दवरप आशिलें. तॆ बूक सग्ग कशिकीं नष्ट जल्लें.
बप्पान घालनु दिल्लॆले मातृभाषॆचे स्नॆहबीज मनांतु वडूनु येताने. जीविताचे सञ्जॆ वॆळारि तं तॆ बेगॆक आशिल्लो वॆळु मेळ्ळा. 68 वर्षारि तं मिगॆलि प्रथम काणि भायिर अयिलॆलि. कोच्चि थकूनु भायिर देवुंचे "वैष्णव रत्न" मासिकॆरि तं घालप आशिलें. चड जाणानि वच्चुका म्हॊणु मनांतु आठॊवनु मिगॆलि काणीयो अनीक इन्टरनेटारि घालुया म्हॊणु आठॆयिता. भावीरि तुंगॆलें आस्वादन चॊवनु कणियो, उपन्यास सग्ग खण्डश जावनु घालुका म्हॊणु लेकीता. अंगॆले समुदायांतूले वडूनु एवुंचे चेरडुवांक यॆं वचूक लायक जतने म्हॊणु लेकीता.
यी कणियो वचूनु तुंगॆले comments घालका म्हॊणु विनन्ति करता.
सग्ग कणियॊयि मलयाळम अनीक दॆवनागरि लिपियॆन दॊनि ब्लॊग जाव्नु वेगळॆंचि घलता. तव्वळि कॆरळांतूलॆयि, कॆरळाचे भायिर आशिले भवण्डांकयि वचुयात नवॆं.
Subscribe to:
Posts (Atom)